AIM İLE İLGİLİ GERÇEKLEŞTİRİLEN/GERÇEKLEŞTİRİLECEK
PROJELER
Uluslararası Sivil havacılığın her geçen gün artmasına paralel olarak
uçuşu destekleyen bilgi teknolojilerinin de geliştirilmesi ve gerekli alt
yapının bu gelişmelere uygun hale getirilmesi gereği bulunmaktadır. Bu kapsamda
ülkemiz son teknolojik gelişmelere uyum sağlamak ve havacılık bilgi/veri ve
haberleşme hizmetlerini günün koşullarına uygun sağlamak üzere bazı projeleri
hayata geçirmiş veya çalışmalarını başlatmıştır.
AIS PORTAL
Uçuş planı sunma ve kabul işlemlerini daha kolay ve etkin yapabilmek ve gelişen teknolojiden AIM hizmetlerinde azami ölçüde faydalanabilmek amacıyla Hava Seyrüsefer Dairesi Başkanlığı ve Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığının işbirliği ile hava sahası kullanıcılarının internet üzerinden (Web Sitesi ve Mobil uygulamalar) Uçuş Planı ve ilgili ATS mesajlarını havalimanı Havacılık Bilgi Yönetimi (AIM) ofislerine iletebileceği DHMİ AIS PORTAL – FPL Modulü sistemi geliştirilmiştir.
Bu modülün amacı, uçucu personelin(pilot – dispatch) uçuş planlarını faks, telefon, eposta gibi sunum yollarına alternatif olarak bilgisayar, tablet ve cep telefonu üzerinden AIS ofislerine sunulmasını sağlamaktır.
Böylece;
- Hızlı, eksiksiz ve doğru FPL sunumuna imkan sağlanacaktır.
- AIS personeli üzerindeki iş yükü azalacaktır.
- AIS personeline onaylama aşamasında kontrol kolaylığı sağlayacaktır.
- AIS ofislerine sunulan münferit uçuş planlarının istatistiği çıkarılabilecektir.
- Sunulan FPL’lerin izlenebilirliğini sağlanacaktır.
AIS Portal web uygulamasına
https://ais.dhmi.gov.tr/ adresinden erişilebilmektedir.
BÜTÜNLEŞTİRİLMİŞ UÇUŞ PLANI İŞLEME SİSTEMİ (IFPS)
- EUROCONTROL Merkezi Akış Yönetimi Üniteleri (CFMU) altında kurulmuş ve
havayolu şirketleri ile ATS birimlerinden alınan uçuş planlarını işleme alan
merkezi bir sistemdir.
- Ülkemiz IFPS sistemine 2002 yılında dahil olmuştur.
ICAO FPL 2012 UYGULAMASI
- 15 Kasım 2012'de tüm ülkelerde uygulamaya konulmuş olan yeni ICAO Uçuş Planı
(FPL) formatına geçişle ilgili mevcut sistemlerimiz güncellenerek konu ile
ilgili personele gerekli eğitimler Mayıs 2012 ve Kasım 2012 `de olmak üzere 1
haftalık süreler ile eğitim verilmiştir.
AVRUPA AIS VERITABANI (EAD) PROJESİ
(EAD=Avrupa Havacılık Bilgi Hizmetleri Veri tabanı)
ICAO`ya üye ülkeler Kendi hava sahası ve Hava Trafik Hizmetlerini
sağlamaktan sorumlu sahalara ilişkin Havacılık Bilgi Hizmetlerini (AIS)
sağlamakla yükümlüdürler. Bu yükümlülüklerin kriterleri Uluslararası Sivil
Havacılık Sözleşmesinin (ICAO) 28. Maddesinde ve yine bu sözleşmenin 15. Ekinde
(Annex 15) belirtilmiştir. Bu hizmet ülkelerin Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcı
kuruluşları tarafından sunulur.
Havacılık bilgilerinin sunulmasında her ülke kendi sistemlerini
kullanmakta serbesttirler. Tek Avrupa Hava Sahası oluşturma çalışmaları
kapsamında havacılık bilgilerinin uluslararası standartlarda elektronik bir
ortam/formatta hazırlanması ve standarda kavuşturulması ihtiyacı ortaya çıkmış
ve bu nedenle Avrupa Havacılık Veri tabanı (EAD) projesi hayata geçirilmiştir.
Ülkemiz bu projede başlangıç aşmasından beri yer alarak; 29 Eylül 2005 tarihinde
sistem üzerinden NOTAM yayınlamaya ve yine dünyada yayınlanan NOTAM`ları aynı
sistem üzerinden almaya başlamıştır. 24 Kasım 2005 tarihinde mevcut Havacılık
Bilgi Yayınlarını (AIP) sistem içerisinde yer alan veriler basılı AIP yönetimi
(PAMS) bölümüne aktarılmıştır. Havacılık bilgilerinin temelini oluşturan ve AIP
de yer alan tüm bilgilerin aktarılması çalışmaları da 11 Mayıs 2006 tarihinde
tamamlanarak Türkiye EAD sistemine tam olarak dahil olmuştur. Halen
yürütülmekte olan geliştirme çalışmaları sonunda aynı sistem üzerinden Uçuş
Planlarının da gönderilmesi ve alınması sağlanacaktır. Bu projede de ülkemiz
başlangıcından beri yer almakta ve gerek eğitim gerekse de deneme çalışmalarına
katılmaktadır.
EAD tüm havacılık veri/bilgilerinin toplandığı ortak bir veri tabanıdır.
Tüm üye ülkeler kendilerine ait havacılık bilgilerini bu havuzda toplarlar.
Ülkemizdeki tüm sivil havalimanlarında EAD programı ile bu ortak veri tabanına
ulaşılabilmektedir. EAD programı internet üzerinden VPN (Virtual Private
Network) bağlantısıyla Avusturya Viyana' da bulunan veri tabanına bağlanmak
suretiyle çalışmaktadır.
30 Eylül 2011 tarihinden itibaren EAD hizmetlerinde ortak paylaşımlı ve
IP (Internet Protocol) tabanlı bilgisayar ağı olan Pan Avrupa Network Sistemi
(PENS) alt yapısı kullanılmaya başlanmıştır. EAD sistemi ile Havacılık
verilerinde kalite ve standartlaşma sağlanarak doğru veri/bilgi doğru format,
doğru zaman ve yerde sistem bazında ulaştırılmaktadır.
UYDU
DESTEKLİ ARAMA-KURTARMA (COSPAS SARSAT) SİSTEMİ VE MEOSAR
SİSTEMİ
- Tehlikeye maruz kalan uçak, gemi, mürettebat ve yolcuların kurtarılması
amacıyla her devletin bir Arama ve Kurtarma (SAR) birimi oluşturması, ICAO
Şikago Konvansiyonu ve Annex-12 (Arama ve Kurtarma) gereğidir.
- COSPAS-SARSAT sistemi uydu yardımıyla olası kaza olay mahallinin yer tespiti
yapılmakta ve müdahale zamanı asgariye indirgenmiş ve Arama ve Kurtarma (SAR )
Hizmetleri alanında gözle görülür ilerleme sağlanmıştır.
- COSPAS SARSAT sistemi Ankara ve İstanbul FIC birimleri ile Ana Arama
Kurtarma Koordinasyon Merkezi olan Deniz ve İç Sular Düzenleme Genel Müdürlüğü
ve Sahil Güvenlik Komutanlığı olmak üzere 4 ayrı noktaya kurulmuştur. Sistemin
maliyeti Kuruluşumuzca karşılanmaktadır.
- Söz konusu sistem 2005 yılında kurulmuş olup 2006 yılında tam olarak
çalışmaya başlamıştır. 2011 yılında sistemin imkan ve kabiliyetini arttırmak
maksadıyla MEOSAR sisteminin entegrasyonu yapılmıştır.
BRIFING FACILITY SİSTEMİ
- Sistem vasıtasıyla Uçuş planları EUROCONTROL IFPS birimine gönderilmekte ve
tüm uçuş planları takip edilmektedir.
- Ayrıca, uçuş planları ile hava sahamız ve havalimanlarımıza ilişkin
yayımlanmış NOTAM' ları otomatik olarak mukayese etme imkanı
sağlamaktadır.
- Sistemle ilgili donanım 2010 yılında Esenboğa Havalimanı AIM birimlerinde
tesis edilmiştir.
- Sistem 2012 yılı sonu itibari ile Esenboğa AIS Ofisi tarafından kullanılmaya
başlanmıştır. Söz konusu sistemin 2014 yılı sonuna kadar tüm havalimanlarımızda
yer alan AIM Birimlerinde yaygınlaştırılması planlanmaktadır.
AMHS/AFTN/CIDIN SİSTEMİ
- Eski teknolojiye dayalı AFTN/CIDIN Sistemi yerine daha seri ve daha büyük
band genişliğine haiz yeni AMHS/AFTN/CIDIN sistemi temin edilerek yeni program
Havalimanlarımızdaki ilgili Havacılık Bilgi Terminallerine (AIT) 2009 yılında
yüklenerek devreye verilmiştir.
- Önümüzdeki yıllarda söz konusu AMHS/AFTN/CIDIN sisteminin Pan Avrupa
Network Hizmetleri (PENS) alt yapısına geçirilmesi planlanmış olup gerekli
sözleşme imzalanmıştır.
TÜRKİYE AIPSİNİ 3 BÖLÜMLÜ AIP FORMATINA DÖNÜŞTÜRME
- Elektronik ortamda havacılık bilgi/verilerin takibini yapabilmek için
Türkiye AIP' si GEN, ENR, AD olmak üzere ICAO direktifleri doğrultusunda 3
bölümlü yapılanması sağlanmıştır. (2002)
- Kağıda dayalı, CD ve İnternet olmak üzere 3 ayrı ortamda ICAO AIRAC
tarihlerine uygun Türkçe ve İngilizce olarak 2 dilde değişiklik veya düzeltmeler
(AMDT) halinde yayınlanmaktadır.
ELEKTRONİK AIP (eAIP)
- Uçaklarda FMS`lerin kullanılmaya başlanması ve artan hava trafik hacmi
karşısında, hız, etkinlik ve doğruluğu arttırmak amacıyla ICAO direktifleri
doğrultusunda eAIP çalışmaları başlatılmış, gerekli yazılım ve eğitimler
alınmıştır.
- eAIP sayesinde EAD' de yer alan statik verilerle tam bir uyum sağlanarak,
değişiklikler elektronik ortamda otomatik olarak yapılmakta, insan kaynaklı hata
payı sıfıra indirgenmektedir.
- Proje ile ilgili çalışmalar
devam etmektedir.
ELEKTRONİK ARAZİ VE MANİA VERİ TABANI (eTOD) PROJESİ
- Geleceğin Hava Seyrüsefer uygulamalarını desteklemek amacıyla havacılık
verileriyle birlikte kullanılacak elektronik arazi ve mania verilerinin ICAO
Annex-15 Bölüm 10`da belirtilen usul ve kurallar doğrultusunda her üye ülke
tarafından sağlanması kapsamında;
- Projenin hayata geçirilmesi için çalışmalar devam etmektedir. Saha -1 Arazi
ve Mania Verilerinin 2014 yılı sonuna kadar yayınlanması hedeflenmektedir. Bazı
Havalimanlarına ilişkin Saha-2, Saha-3 ve Saha-4 Arazi ve Mania Verilerinin ise
2017 yılı sonuna kadar yayınlanması hedeflenmektedir.
- Elektronik arazi ve mania veri setleri için kapsama alanları, aşağıda
belirtilen şekilde olacaktır:
o Alan 1: bir devletin tüm arazisi;
o Alan 2:
bir havalimanının çevresi içinde; bu ifade aşağıda belirtilen şekilde alt
bölümlere ayrılmıştır;
1. Alan 2a: mevcut olan bir aşma
sahası ile pist şeridini içeren bir pistin etrafındaki dikdörtgen alan
2. Alan 2b: 10 km uzunluğa ve her bir tarafta yüzde 15
oranında dışa genişlemeye sahip olan, kalkış yönünde Alan 2a`nın sonlarından
dışa doğru uzanan alan;
3. Alan 2c: Alan 2a`nın
sınırlarından en fazla 10 km mesafede olan ve Alan 2b ve Alan 2a`nın dışında
uzanan alan;
4. Alan 2d: havalimanı referans noktasından
ya da mevcut TMA sınırlarından, hangisi daha yakınsa, en fazla 45 km mesafede
olan ve Alan 2a, 2b ve 2c' nin dışında bulunan alan;
o Alan 3:
pist merkez hattından başlayarak 90 metre ve havalimanı harekat sahasının diğer
kısımlarının kenarlarından itibaren 50 metre mesafeye kadar uzanacak şekilde
havalimanı hareket sahasını sınırlandıran alan.
o Alan 4:
Kategori II veya III`te olan bir hassas yaklaşma pistindeki yaklaşma yönünde
pist merkez hattının her yönüne 60 metre uzanan ve pist eşiğinden itibaren 900
metre ileri doğru uzanan alan.
NOTAM (SAYISAL NOTAM)
- NOTAM verilerinin, elektronik ortamda görsel ve metinsel tarzda kullanıcıya
aktarılmasını amaçlayan bir projedir.
- Avrupa bölgesinde yürütülen test çalışmalarına ülkemiz katılım sağlamakta
olup, 2017 yılı sonlarında Sayısal NOTAM uygulamasına geçilmesi
planlanmaktadır.
PAN AVRUPA AĞ SİSTEMİ (PENS)
- Avrupa Hava Trafik Yönetim (ATM) sistemlerinde X 25 Teknolojisine dayalı
kullanılan sistemler PENS projesi ile yerini IP (İnternet Protokol) tabanlı
bilgisayar ağına devredecektir.
- Mevcut yer haberleşmesinde kullanılan X.25 teknolojisi ATM endüstrisinde
ihtiyaçlara cevap vermekte zorlanmaktadır.
- PENS ortak paylaşımlı ve ağ tabanlı işlemlere imkan veren, bilgi ve veriye
erişimi çok yüksek olan bir network sistemidir.
- Şu anda EAD sistemi ile CFMU fonksiyonlarının bir kısmı PENS sistemi
üzerinden çalışmaktadır.
- AFTN/CIDIN fonksiyonlarını kesintisiz devam ettirmek için mevcut
Network`ün Pan Avrupa Network sistemine (PENS) dahil edilmesi konusunda gerekli
sözleşme imzalanmış olup, önümüzdeki yıllarda bu sistemin IP ( İnternet Protokol
) üzerinden bilgi/veri ve mesaj akışının sağlanması başlatılacaktır.
- Ayrıca; Esenboğa Havalimanına kurulmuş olan AFTN/CIDIN sisteminin yerini
AFTN/CIDIN/AMHS sisteminin alması fonksiyonel olarak sağlanmış olup, AMHS
bağlantısının mevcut ülkeler ile test çalışmalarına 2013 yılı içerisinde
başlanması hedeflenmektedir.
GENİŞLETİLMİŞ BİGİ YÖNETİM SİSTEMİ (SWIM )
- Uçuşun her aşamasında pilot kullanılan tüm havacılık veri/bilgilerin Digital
ortamda Küresel düzeyde bilgisayar sistemleri üzerinden görüntülü veya ürün
bazda anında temini ve kullanımına imkan verecek bir proje olup havacılığa hitap
eden tüm verileri kapsayacak şekilde planlanmaktadır.
- Bu çalışma, 2013-2018 yılları arasında tamamlanması planlanmakta olup ICAO
yol haritası kapsamında ön çalışma ve düzenlemeler Amerikan Federal Havacılık
Otoritesi (FAA) ve EUROCONTROL ile ortaklaşa yapılmaktadır. SWIM sistemi
sayesinde bilgiler anında uçaktaki sistemlerde veya diğer yerdeki kullanıcıların
sistemlerinde sayısal ortamda görüntülü olarak gözükebilecektir.