Oturum Aç

Republic of Türkiye Ministry of Transport and Infrastructure

General Directorate Of State Airports Authority

88 Logo
red Logo
444 34 64

TR

Dictionary of Aviation Terms

Font Size
A

Türkçe Terim İngilizce Terim AÇIKLAMA
haberleşme merkezi com-centre Kendisine bağlı haberleşme istasyonlarının mesaj trafiğini yönlendirmekle sorumlu haberleşme merkezidir.
haberleşme yönetim birimi communication management unit Bilgi sağlama hizmetine yönelik haberleşme yönetim birimi; hava-yer ya da diğer yer çalışma ağları arasında bilgi transferine olanak sağlamaktadır.
hacim modülü bulk modulus Basınç yüklemesine maruz kalan bir malzemenin hacmindeki azalmayı tarif eden elastik bir özelliktir.
hadise --- İşletme güvenliğini olumsuz etkileyen ya da etkileyebilecek, bir hava aracının kullanılmasıyla ilişkili, kazadan (accident) farklı olarak ortaya çıkan durum.
hafif agrega lightweight aggregate Birim ağırlığı 1200 kg/m3’ü aşmayan agregadır.
hafta week Birbirini takip eden 7 gündür.
hand-held metal detector el tipi metal arama dedektörü Güvenlik kontrol noktalarında veya gerekli görülen diğer yerlerde, yolcu ve personelin geçişlerinde güvenlik taramasının bölgesel yapılabilmesi amacıyla sadece metale duyarlı olan detektörü.
hangar hangar Havaalanında uçakların bakım ve onarımlarının yapılması veya muhafaza edilmesi amacıyla kullanılan genellikle büyük yapılı binalar.
hangar hangar Havaalanında uçakların bakım ve onarımlarının yapılması veya muhafaza edilmesi amacıyla kullanılan genellikle büyük yapılı binalar.
hangar binası --- Uçakların bakım ve konaklamalarının yapıldığı bina.
harç mortar (mixture) Mineral esaslı bir bağlayıcı, harç kumu, su ve gerektiğinde katkı maddelerinin uygun oranlarda karışımları ile oluşturulan bir yapı malzemesidir.
hardened concrete sertleşmiş beton Katılaşma olayından sonraki duruma verilen ad.
hareket PAT (pist-apron-taksi yolu) sahası movement area (runway-apron-taxiway) Hava araçları ve bunların faaliyetleri ile ilgili araç ve gereçlerin hareket ve park edilmesinde kullanılan asfalt, beton ve toprak yapıdaki pist, apron ve taksi yolları ile yakın çevresi.
hareket sahası movement area Bir havaalanının, manevra sahasından ve apron (lar) dan oluşan, hava araçlarının kalkışı, inişi ve taksi yapması için kullanılacak bölümü.
harekete dayalı değerlendirme ölçekleri behaviour anchored rating scales Özel yönleri temsil eden küme içinde, hareketli yönlere odaklanma performansı ölçümünde kullanılır.
hassas aletli yaklaşma usulü precision approach procedure Operasyon kategorisine göre tanımlanan minimaları ile hassas yatay ve dikey yol gösterme/ yardım imkanı veren aletli yaklaşma usulüdür.
hassas olmayan aletli yaklaşma usulü non-precision approach procedure Yatay yol gösterme/yardım imkanı verip dikey yol gösterme/ yardım imkanı vermeyen aletli yaklaşma usulüdür.
hassas tesis critical facility Hasar gördüğünde havaalanı fonksiyonlarının ciddi şekilde aksamasına yol açacak olan ve havaalanı içinde veya havaalanına direkt bağlantılı bulunan tesis ve yerler.
hassas yaklaşma precision approach Yerde kurulan elektronik cihazlarla desteklenen aletli yaklaşma sistemi.
Hassas Yaklaşma Işıkları Precision Approach Lights A) Kategori I “Calvert” Sistem Yaklaşma Işıkları: Pist merkez hattı uzantısı üzerinde, eşikten itibaren 900 metre mesafeye kadar uzanan, her 150 metrede bir çapraz bar bulunan Yaklaşma Işık Sistemleridir. Meteorolojik şartlar olumsuz ise merkez hattı flashing ışıkları ile takviye edilir. B) Kategori I Baret Sistem Yaklaşma Işıkları: Pistin merkez hattı uzantısı üzerinde, eşikten itibaren 900 metre mesafeye kadar uzanan, 300. metrede 1 adet çapraz barı bulunan ışık sistemidir. Meteorolojik şartların olumsuz olması halinde Baret sistem CAT I yaklaşma ışıklarının da, son 600 metrelik kısmı flashing ışıkları ile takviye edilmelidir. C) Kategori II “Calvert” Sistem Yaklaşma Işıkları: Pistin merkez hattı uzantısı üzerinde, eşikten itibaren 900 metre mesafeye kadar uzanan, ilk 300 metrelik kısmında merkez hattının her iki yanında, tekerlek temas ışıkları ile aynı doğrultuda, kırmızı renkli yan sıra ışıkları bulunan, yine aynı 300 metrelik kısımda yer alan merkez hattı ışıkları 4’lü baret şeklinde olan ışık sistemidir. D) Kategori II Baret Sistem Yaklaşma Işıkları Pistin merkez hattı uzantısı üzerinde, eşikten itibaren 900 metre mesafeye kadar uzanan, 150 ve 300. metrede 2 adet çapraz barı bulunan, ilk 300 metrelik kısmında merkez hattının her iki yanında, tekerlek temas ışıkları ile aynı doğrultuda, kırmızı renkli yan sıra ışıkları bulunan ışık sistemidir.
hassas yaklaşma kategorisi precision approach category Bir standart alet alçalma uygulamasında uçak, 60 m (200 feet) karar yüksekliğine kadar alçalabilmektedir.
hassas yaklaşma pisti precision approach runway Bknz. aletli pist (Instrument runway)
hassas yaklaşma radarı precision approach radar (PAR) Son yaklaşma hattı boyunca uçağın teorik olarak belirlenmiş son yaklaşma hattına göre yatay ve dikey yönde sapmaları ile pist eşiğine göre pozisyonunu belirler.
HASSAS YAKLAŞMA YOL GÖSTERGESİ (PAPI): Precision Approach Path Indicator Pilotlara iniş esnasında yardımcı olan, pist yanı başında konuşlanmış, kırmızı ve beyaz renkli görsel işaretler arasındaki ayırım ilkesinden faydalanılarak doğru bir yaklaşma koridoru sağlayan ışık sistemleridir. Yaklaşma ışık sistemleri arasında en güçlü görsel yardımcı ışıklı sistemlerdir. PAPI ışık hüzmesi, gündüz açık havada 6-15 km, gece açık hava da ise 15-30 km. mesafeden görülür. PAPI, aletli iniş sistemi (ILS) ile teçhiz edilmemiş havalimanlarında görsel bir ILS vazifesi görür. İnişin son yaklaşma (final) safhasında uçağın doğru süzülüş hattı üzerinde olduğu renk farklarına bakılarak tespit edilir. Doğru süzülüş hattındaki bir uçağın pilotu 2 kırmızı, 2 beyaz lamba görür. Beyazların sayısının artması uçağın normalden yüksekte olduğunu, kırmızı lambaların artması uçağın alçaktan yaklaştığını belirtir. PAPI lambaları, pist eşiğinin (threshold) yaklaşık 300 metre ilerisine, piste dik şekilde yerleştirilir.
hassas yaklaşmasız pist non precision approach runway ILS/MLS gibi hassas yaklaşma seyrüsefer yardımcıları olmayan pisttir.
hassas-kod precision -code Küresel Konumlandırma (GPS) sisteminde Amerikan ordusunun ve yetkilendirilmiş kullanıcıların kullanımı için geçerli olan koddur.
hasta/engelli/yaşlı nakil aracı ambulift Yolcu merdivenini kullanamayan hareket kabiliyeti kısıtlı, hasta, yaşlı ve engelli yolcuların uçaktan iniş ve uçağa binişi ile PAT sahasında hava aracıterminal/ terminal-hava aracı arasında nakli için kullanılan yükselme/alçalma özelliğine de sahip özel donanımlı araç.
hat bakımı line maintenance Hava aracının /hava aracı parçasının onaylanmış standartlara uygun olarak hangar gerektirmeyen bakım, onarım, parça değiştirme ve hasar giderme işlemlerinin yapılmasıdır.
hata error Ölçülen değer ile fiziksel değer arasındaki meydana gelen farklılık.
hatalı görüntü false plot Uçağın gerçek pozisyonundan farklı bir pozisyonda radarda görünmesi.
hatalı iz false track Radar sistemindeki teknik konulardan kaynaklanan yanlışlıklar.
hava ? yer haberleşmesi air–ground communication Hava araçları ile uçaklarla yer istasyonları veya merkezler arasındaki iki yönlü haberleşme.
hava aracı aircraft Sabit yüzeyler üzerinde bir takım aerodinamik reaksiyonlarla havada tutunabilen, havadan ağır, motor gücüyle işleyen araç.
hava aracı bakım alanı aircraft maintenance area Uçakların bakımı amacıyla havaalanı dahilinde tahsis olunmuş tüm yer, saha ve tesislerdir. Apronları, hangarları, bina ve atölyeleri, araç park yerlerini ve bunlara bağlanan yolları da kapsar.
hava aracı bakım lisansı aircraft maintenance licence İçeriğinde belirtilen herhangi bir hava aracı temel kategori ve hava aracı tipi için, bilgi ve bakım deneyimi olarak bu yönetmeliğin gereksinimlerini karşılayan personelin niteliğini gösteren belgedir.
hava aracı bilgileri aircraft data Uçak tanımlanması, uçak tipi, uçak ekipmanları ile ilgili bilgileri kapsar.
hava aracı çağrı adı aircraft call-sign Hava-yer muhaberesinde hava aracının tanımlanması için kullanılır.
hava aracı güvenlik araması aircraft security search Yasaklı maddelere karşı hava aracının iç ve dışının derinlemesine, çok ayrıntılı aranması.
hava aracı güvenlik kontrolü aircraft security check Hava aracının, yolcuların erişebilecekleri iç kısmının ve uçak altı (hold) bölümünün şüpheli nesneler, silah, patlayıcı ve diğer tehlikeli maddelere karşı aranmasını.
hava aracı iletişim yöneltme ve raporlama sistemi aircraft communications addressing and reporting system Radyo veya uydu vasıtasıyla hava araçları ile yer istasyonları arasında kısa ve nispeten basit mesajların iletilmesini sağlayan dijital veri bağlantı sistemidir.
hava aracı işleticisi aircraft operator 2920 sayılı Kanun ile buna bağlı yönetmelik, genelge ve talimatlar çerçevesinde faaliyet gösteren, Ulaştırma Bakanlığı tarafından onaylı geçerli ruhsat veya sertifikaya sahip gerçek veya tüzel kişiler ile yabancı sivil hava aracı siciline kayıtlı hava araçlarını işleten gerçek veya tüzel kişilerdir.
hava aracı kategorisi aircraft category Uçak, helikopter, planör ve serbest balon gibi belirli temel özelliklere göre hava aracının sınıflandırılmasıdır.
hava aracı tanıtımı aircraft identification Hava – yer haberleşmesinde bir hava aracının çağrı sinyali veya yerde hava trafik hizmet haberleşmesi yapan bir hava aracının tanımlanması için belirlenmiş bir harf veya rakam grubu.
hava aracı tipi aircraft type Hava araçlarının uygun ICAO hava aracı tanıtıcısı ile ya da ICAO tanıtıcılarının mevcut olmadığı yerlerde açık lisanla tanımlanmasıdır. Kullanımı, uçuş karakteristikleri veya uçuş ekibinde değişikliğe neden olacak modifikasyonlar hariç, diğer bütün modifikasyonları ve temel dizaynı aynı olan hava araçlarıdır.
hava aracı yer kazası ---- Hava aracının uçuş harekatı dışında bakım, onarım, arıza giderilmesi, yerde çalıştırılması, yer araçları veya insan gücü ile yer değiştirilmesi esnasında araç çarpmaları veya yangın, tabi afetler ve diğer sebeplerle hasara uğraması veya arızalanması ile sonuçlanan olaylardır
hava aracının ATC müsaadesi dışına çıkması --- Bir hava aracının kontrolü sağlayan ATC ünitesinin veya hava trafik hizmetlerinin tanımladığı özel koşullara uymaması durumudur.
hava araç kazası airplane accident Uçuş harekatı esnasında, kişilerin tali nedenlerle ve/veya kendi kendini veya birbirlerini yaralamaları veya uçuş ekibi ve yolcular için ayrılan yerler dışında saklanarak kaçak seyahat edenlerin yaralanmaları hariç olmak üzere, hava aracı içinde veya hava aracından kopan parçalarda dahil olmak üzere hava aracının herhangi bir parçasının çarpmasıyla veya hava basıncına maruz kalmak suretiyle çok ağır derecede yaralanması, motor ve aksesuarlarda meydana gelen arıza ve hafif hasarlar hariç olmak üzere hava aracının fiziksel yapısının veya performansının ve uçuş karakteristiğinin menfi yönde etkilendiği ve bunların değiştirilmesi veya tamirini gerektirecek derecede hasar ve arızalanması, hava aracının kaybolması veya enkaza ulaşılamayacak bir yere düşmesi ile sonuçlanan olaylardır.
hava çarpışmalarından korunma sistemi Airborne Collision Avoidance System (ACAS) Pilotlara, transponder`la donatılmış uçaklarla olası bir çarpışmayı ikaz eden; yer cihazlarından bağımsız olarak çalışan SSR transponder sinyallerinden yararlanan bir uçak sistemi.
hava içeriği air content Betondaki kapalı agrega boşlukları haricinde mevcut hava hacminin beton hacmine oranının yüzdesel ifadesidir.
hava kargosu air cargo Havadan taşınan yükler, transit mallar, kuryeler, posta malzemeleri, diplomatik posta, fabrika ürünleri, yolcusuz bagajlar ve cenazeler.
hava personelini ikaz yayını notice to airmen publication 28 günde bir yayınlanan, öncelikle pilotlar için hazırlanmış, uçuş emniyetini ilgilendiren güncel NOTAM bilgilerini ve havacılık ile ilgili diğer ilave bilgileri içeren yayınlardır.
hava sahası airspace Ölçülendirme parametreleri ile tanımlanmış hacimli bir alan.
hava sahası kapasitesi airspace capacity Uçaklar arasındaki ayırma minimaları ve emniyet standartları, saha seyrüseferi direkt rotaları ve diğer faktörler göz ardı edilmeden, hava trafik kontrol sektörlerindeki trafik artış kapasitesinin belirlenmesi.
hava sahası sorumluluk bölgesi air space responsibility volume Teknik ekipmanların kullanımı sayesinde, havacılıkla ilgili hizmet sağlanabilecek hava sahası.
hava sahası yapısı airspace structure Uçuşun belli bir aşamasında, uçuş emniyetinin sağlanması amacıyla tasarlanan hava sahası bölümü.
hava sahasının esnek kullanımı flexible use of airspace (FUA) Hava sahasının yalnız askeri veya sivil amaçlar için değil, kullanıcının belirleyici olması temel prensibine uygun hale getirilmesi amaçlanmıştır.
hava savunma teşhis bölgesi air defence identification zone Ulusal güvenlik amacıyla; uçakların kontrolü, teşhis ve tanımlama yapılabilmesi için belirlenmiş, yeryüzünden yukarı doğru uzanan hava sahası bölümüdür
hava seyrüsefer hizmet sağlayıcı air navigation service provider (ANSP) Hava seyrüsefer hizmetlerini sağlamaktan sorumlu kamu kuruluşu DHMİ Genel Müdürlüğüdür.
hava seyrüsefer hizmeti air navigation service (ANS) Uluslararası hava seyrüseferinin emniyet, düzenlilik ve etkinlik konularında sağladığı hizmeti tanımlamak için kullanılan genel bir terim.
hava seyrüsefer hizmetleri için belirlenmiş yöntemler procedures for air navigation services ICAO tarafından belirlenmiş hava trafik hizmetleri konusunda yayınlanmış yöntemler.
hava seyrüsefer komisyonu air navigation commission Prensip olarak hava seyrüseferinde uluslararası standardizasyonun sağlanması amacıyla kendi sorumluluğunda çalışmalar yapan komisyon.
hava seyrüsefer planı air navigation plan Uluslararası ATM (Hava Trafik Yönetimi) şartlarının koordine edilmesi amacıyla, dünya belirli sayıda ICAO hava seyrüsefer bölgesine ayrılmıştır. Bu bölgeler kendi içlerindeki özel durumlar (trafik yoğunluğu, sosyo-ekonomik, teknolojik faktörler vb.) göz önüne alınarak sınıflandırılmıştır.
hava seyrüsefer üniteleri air navigation facility Hava seyrüsefer amaçlı kullanılan; iniş sahası, ışıklar, meteoroloji ekipmanları, muhabere cihazları, elektrik / elektronik bütün donanımlardır.
hava sürükleyici air entrainer-air entraining Beton içinde çok küçük boyutlu ve eşit dağılan hava kabarcıkları oluşturarak betonun geçirimsizliğini ve dona karşı direncini ve işlenebilirliğini artıran katkı malzemesidir.
hava tahmini weather/meteorological forecast Belirli bir zaman ya da süre için ve belirli bir bölge ya da hava sahası bölümü içinde beklenen meteorolojik koşulları içeren rapor.
hava taksi air taxi /hover taxi Bir helikopterin yerden yaklaşık 100 feet yüksekliğe kadar gerçekleşen uçuşudur.
hava tarafı airside Havaalanında, pistleri, taksi yollarını, apronları ve bunlara bitişik sahaları ve belirli durumlarda doğrudan uçuş faaliyeti amacıyla kullanılan bina ve yapıları veya bunların bazı kısımları ve bu bölümlerin hepsine girişin kontrollü olduğu yerler.
hava trafiği air traffic Bir havaalanının manevra sahasında hareket eden hava araçları ile uçuştaki hava araçların tamamına denir.
hava trafik akış yönetimi air traffic flow management Emniyetli, düzenli ve hızlı bir hava trafik akışına katkı sağlamak amacıyla mümkün olduğu ölçüde ATC kapasitesinden yararlanarak, trafik sayısının ilgili ATS otoritesince bildirilen kapasitelerle uygunluğunun sağlanması amacıyla verilen hizmet.
hava trafik akış yönetimi merkezi air traffic flow management centre (ATFM) ATC sistemlerinin yeterliliği ve havaalanı kapasitelerine uygun olarak, trafik akışının belirlenen saha ve zamanlarda idaresinin sağlandığı merkez.
hava trafik emniyeti elektronik personeli air traffic safety electronics personnel Hava trafik yönetimi dahilinde bulunan haberleşme, seyrüsefer, radar ve bilgi işlem sistemlerinin çalıştırılması ve bakımından sorumlu olarak lisanslı ve bu lisansa işlenmiş derece veya derecelere verdiği yetkiler dahilinde doğrudan hizmet veren personel (SHY-5 Hava Trafik Emniyeti Elektronik Personeli Sertifika ve Lisans Yönetmeliği).
hava trafik hizmet yolu air traffic service route İçinde, hava trafik hizmetinin sağlandığı, trafiğin akışı için dizayn edilmiş yollardır. Havayolu, tavsiyeli yol, kontrollü/ kontrolsüz yol, geliş/gidiş yolları v.b.kategorilere ayrılır
hava trafik hizmeti air traffic service (ATS) Uçuş bilgi hizmeti, ikaz hizmeti, hava trafik tavsiye hizmeti ve hava trafik kontrol hizmeti (saha kontrol hizmeti, yaklaşma kontrol hizmeti, meydan kontrol hizmeti) için kullanılan genel bir terimdir.
hava trafik hizmetleri haberleşmesi air traffic services communication Uçuş emniyetini etkileyebilecek faktörlerin, meteorolojik bilgilerin, pozisyon raporlarının iletilmesi.
hava trafik hizmetleri hava sahalar air traffic services airspace lfabetik sıraya göre düzenlenmiş, içerisinde özellikli uçuşların operasyon yapabildiği, özellikli hava trafik hizmetlerinin ve uçuş kurallarının uygulandığı hudutları belirlenmiş hava sahalarıdır.
hava trafik hizmetleri rapor ofisi air traffic services reporting office Hava trafik hizmetleri ile ilgili raporlarla uçuş öncesi yayınlanan planları almak üzere tesis edilmiş üniteye denir.
hava trafik hizmetleri ünitesi air traffic services unit (ATSU) Hava trafik kontrol ünitesi, uçuş bilgi merkezi veya hava trafik hizmetleri rapor ofisi hizmetlerinin verildiği birim.
hava trafik kontrol air traffic control (ATC) Hava trafiğine hızlı, emniyetli ve düzenli bir akış sağlamak için ilgili otorite tarafından verilen hizmet.
hava trafik kontrol hizmeti air traffic control service Hava araçları ile hava araçları arasında, manevra sahasında hava araçları ile mânialar arasında çarpışmaları önlemek, hızlı ve düzenli bir trafik akışı sağlayarak muhafaza etmek amacıyla verilen hizmete denir.
hava trafik kontrol merkezi air traffic control centre Coğrafi olarak ayrılmış bölgelerde, hava trafik kontrol hizmeti veren ünite.
hava trafik kontrol müsaadesi air traffic control clearance Bir hava trafik kontrol ünitesi tarafından hava araçlarının belirlenmiş özel durumları için verilen onay.
hava trafik kontrol sistemlerinin bütünleşmesi integration of ATC systems Hava trafik kontrol sistemlerinden üst düzey yarar sağlamak için tüm meydan ve havalimanlarında aynı tip seyrüsefer yardımcı cihazı ve elektronik alt yapısının kullanılması.
hava trafik kontrol talepleri air traffic control requests Pilotun, hava trafik kontrol ünitesinden uçağın seyrüseferi ile ilgili taleplerini ifade eder.
hava trafik kontrol talimatları air traffic control instructions Pilota kontrolör tarafından uygulaması için verilen talimatlar.
hava trafik kontrol ünitesi air traffic control unit Saha kontrol merkezi, yaklaşma kontrol ünitesi ve meydan kontrol kulesi için kullanılan genel bir terimdir.
hava trafik kontrolörleri için ingilizce yeterlilik testi proficiency test ın english language for ATCos Hava trafik kontrolörlerinin, ICAO standartlarına uygun olarak İngilizce yeterliliklerini tespit amacıyla tasarlanmış test.
hava trafik kontrolörü air traffic controller (ATCo) Hava trafik kontrolör lisansına haiz ve bu lisansa hizmet sağlayıcı kuruluş tarafından işlenmiş derece veya derecelerin verdiği yetkiler dahilinde doğrudan hava trafik kontrol hizmeti veren kişi.
hava trafik kontrolörü eğitiminin temel içeriği common core content of ATCo training Avrupa Sivil Havacılık Konferans sahası için yaratılan bu projeler; eğitim örnekleri, testler ve performans konularını içermektedir.
hava trafik kontrolörü lisansı air traffic controller license Temel hava trafik eğitimini tamamlayan bir aday hava trafik kontrolörünün yeterlilik düzeyini tespit etmek amacıyla yapılan sınav sonucunda başarılı olanlara verilen yeterlilik belgesidir
hava trafik kontrolü radar bikın sistemi air traffic control radar beacon system Sorgulama metodu ile çalışan (alıcı/verici ve transponder olması gerekir) gözlem radar sistemi.
hava trafik kontrolünün karmaşıklığı air traffic control complexity Hava trafiğindeki yoğunluk veya hava sahası karmaşıklığı sebebiyle hava trafiğinin kontrol yükünün artması.
hava trafik kontrolünün koordinasyonu Air Traffic Control Coordination ATC üniteleri, kontrolörler veya ilgili otorite arasında koordinasyonun sağlaması.
hava trafik tavsiye hizmeti air traffic advisory service Tavsiyeli yol ve sahalarda uçuş yapan IFR hava araçları arasında mümkün olduğunca çarpışmayı önlemek üzere verilen hizmete denir.
hava trafik yönetimi air traffic management Operasyonların tüm safhaları sırasında, uçakların güvenli ve etkin hareketlerini sağlamak için gerekli olan fonksiyonlarının (hava trafik hizmetleri, hava sahası yönetimi ve hava trafik akışı yönetimi) bir araya gelmesidir.
hava trafik yönetimi radar takip ve sunucu sistemi air traffic management radar tracker and server system Eurocontrol`ün özel sektöre geliştirtiği radar data işleme sistemidir (HW-SW).
hava transit rotası air transit route Helikopterlerin havadaki transit hareketi için oluşturulmuş, yüzeydeki belirli bir yol.
hava yer haberleşmesi air-ground communication Hava araçları ile yer yüzeyinde bulunan istasyonlar ya da merkezler arasındaki iki yönlü haberleşme.
hava yolu airway Koridor formatında oluşturulmuş kontrollü saha veya bu sahanın bir bölümüne denir.
hava yolu işletme ruhsatı air operator certificate Havayolu işletmecilerine ticari uçuş yapabilmeleri için ilgili otorite tarafından verilen belgedir.
hava yolu konşimentosu airway bill Bir noktadan başka bir noktaya hava taşıması ile gönderilen kargoyu ve bu kargonun taşıyıcı, gönderici ve alıcısını, hangi şartlarda bu kargonun taşındığını, taşıma değerini; değerli kargo, canlı hayvan, cenaze, tehlikeli madde veya bozulabilir kargonun taşıma şeklini; işgal ettiği hacim ve ağırlığını belirleyen, düzenleyen bir hava taşıma senedi.
hava yolu taşıyıcısı air carrier Bütünü ya da bir bölümü içinde hava araçların; iniş, kalkış ve yer hareketlerini gerçekleştirebilmeleri için karada veya suda oluşturulmuş, (bina, tesis ve teçhizatla donatılmış) tanımlanmış saha.
havaalanı aydınlatması airport lighting Bir havaalanına yerleştirilmiş, farklı aydınlatma sistemlerinin tümünü ifade eder.
havaalanı gözlem radarı airport surveillance radar 10 NM yarıçaplı (18 km) bir alan içerisinde iniş, kalkış ve geçiş bölgesindeki uçaklara operasyonel hizmet vermek için kullanılan radar.
havaalanı güvenlik alarm durumu planı airport security alert phase plan MSHGP’nın 17. Eki doğrultusunda Mülki İdare Amirliği’nce hazırlanması gereken planı.
havaalanı güvenlik planları airport security plans Havaalanında kullanılan, Havaalanı Güvenlik Programı, Acil Durum Planı, Muhtemel Harekat Tarzı Planı, Havacılık İşletmeleri Güvenlik Planlarını.
havaalanı güvenlik programı airport security programme Havaalanıı sınırları içerisinde, sürekli, yeterli ve istenilen seviyede güvenliğin sağlanabilmesi amacıyla, mevcut personel, araç, gereç ve teçhizatın sağlanmasını belirleyen ve bu konudaki tüm faaliyetlerin akışını düzenleyen talimatı.
havaalanı işletmecisi airport operator Havaalanı işletiminden sorumlu kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve özel tüzel kişiler.
havaalanı kapasitesi airport capacity Havaalanı işleticileri tarafından, belirlenmiş bir zaman dilimi içerisinde hizmet verilebilecek uçak sayısının, teknik altyapı ve pist kapasitesi faktörleri esas alınarak belirlenmesi.
havaalanı kareli haritası airport grid map Havaalanı, referans noktası merkez olmak üzere 8 km. yarıçaplı alan içinde yangın söndürme araçlarının herhangi bir noktaya kısa sürede ulaşmasını sağlamak için, havaalanının numaralandırılıp karelere ayrılmış haritasıdır
havaalanı kullanıcıları airport users Hizmet üretmek için havaalanı tesis ve kolaylıkları ile altyapısını kullanan kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve özel tüzel kişiler.
havaalanı rakımı aerodrome elevation niş alanının en yüksek noktasının rakımı.
havaalanı referans noktası aerodrome reference point Bir havaalanının tayin edilmiş coğrafi konumu.
havaalanı sertifikası aerodrome certificate Bir havaalanının işletimi için ilgili otorite tarafından geçerli mevzuat çerçevesinde düzenlenen sertifika.
havaalanı tanıtma levhası aerodrome identification sign Havaalanının havadan tanınmasına yardımcı olacak, havaalanına yerleştirilen bir levha.
Havaalanı Terminal İşletme Ruhsatı ---- İlgili otorite tarafından havaalanı terminellerinin açılıp faaliyet gösterebilmesi için verilen izindir.
havaalanı terminali airport terminal Uçağın geliş ve gidiş hizmetleri için kullanılan tüm binalar.
havaalanı trafiği airport traffic Havaalanı trafiği aşağıdakilerin bir veya ikisini kapsar; a) Uçak hareketleri b) Havaalanına gelen ya da havaalanından giden yolcular ve yük (Kargo, posta, bagaj)
havaalanı trafik yoğunluğu aerodrome traffic density a) Hafif: Trafiğin en yoğun olduğu saatlik ortalama hareket sayısının pist başına 15’den fazla olmadığı veya tipik olarak toplamda 20 havaalanı hareketinden az olduğu durumlar. b) Orta: Trafiğin en yoğun olduğu saatlik ortalama hareket sayısının pist başına sırası ile 16 ile 25 arasında olduğu veya tipik olarak toplamda 20 ile 35 havaalanı hareketinin olduğu durumlar. c) Şiddetli: Trafiğin en yoğun olduğu saatlik ortalama hareket sayısının pist başına sırası ile 26 veya daha fazla olduğu veya tipik olarak toplamda 35 havaalanı hareketinden fazla olduğu durumlar.
havaalanı yapımcısı airport constructor Havaalanı yapımından sorumlu kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve özel tüzel kişiler.
havaalanı/hava trafik sistemleri ara birimi airport/air traffic systems interface ECAC’in havaalanları stratejisi hedeflerine ulaşmak için uyguladığı bir program.
havacılık bikını aeronautical beacon Yer yüzünde belirli bir noktayı işaret etmek üzere, sürekli veya fasılalı olarak, tüm azimutlarda görülebilen bir havacılık yer ışığı.
havacılık bilgi genelgeleri aeronautical information circular (AIC) Bir NOTAM özelliği taşımayan ya da AIP’ ye alınacak özelliği olmayan, ancak hava seyrüseferi, uçuş emniyeti, teknik, idari ve hukuki konulardan oluşan bilgileri içeren bir uyarı yayınıdır.
havacılık bilgi hizmeti aeronautical information service (AIS) Uluslararası hava seyrüseferinin emniyet, düzen, kalite ve etkinliğini arttırmak için ihtiyaç duyulan gerekli havacılık bilgi/verilerinin sağlanması faaliyetlerinin yürütüldüğü hizmeti.
havacılık bilgi yayını aeronautical information publication (AIP) Bir devlet ya da onun yetkilendirdiği kuruluş tarafından yayınlanan ve o ülkedeki hava seyrüseferi ile ilgili bilgileri içeren yayına denir.
havacılık bilgisi aeronautical information Havacılık verilerinin birleştirilmesi, ayrıştırılması ve formatlanmasından ortaya çıkan bilgileri.
havacılık emniyeti aviation safety Yerdeki ve havadaki trafiklerin emniyetini sağlamak için yayınlanmış tüm uygulamalar.
havacılık haberleşme istasyonu aeronautical telecommunication station Havacılık haberleşme hizmetinde kullanılan istasyon.
havacılık haritası aeronautical chart Havacılık amaçlı kullanılan; hava sahasını, havayollarını, havaalanlarını, seyrüsefer yardımcılarını, tehlikeli/yasak tahditli sahaları vb. gösteren havacılık haritasıdır.
havacılık iletişim ağı aeronautical telecommunication network Havacılık haberleşmelerinin iletişim ağı üzerinden internet aracılığıyla yapılması. Bu düzenleme havacılıkla ilgili üniteler arasında uluslararası bir iletişim imkanı sağlar
havacılık işletmesi airline operator Bir hava aracı işletmesiyle (etkinliği) uğraşan ya da uğraşmayı kabul eden kişi, örgüt ya da ticari kuruluş. Ticari amaçla ücret karşılığında hava araçlarıyla yolcu ve yük taşıyan gerçek ve tüzel kişilerdir.
havacılık işletmesi/işletmeci güvenlik planı administrator security plan Hava Meydanı Güvenlik Programı’nda, havacılık işletmelerine güvenlikle ilgili verilen sorumluluğun yerine getirilebilmesi için bu kuruluşların görev şeklini belirlemek amacıyla hazırlanan plan.
havacılık mesaj işleme sistemi aeronautical message handling system (AMHS) X.400 Tabanlı IP Protokolüne bağlı yeni haberleşme sistemi olup, Hava Trafik mesajlarının alışverişinde üye ülkelerin Uluslararası COM-Centre (Haberleşme Merkezleri)’leri arasında AMHS ve TCP-IP kullanımıdır.
havacılık mobil uydu (rota) hizmeti aeronautical mobile satellite (route) service AMS (R) S iletişim imkanlarıyla uçuş güvenliğinin ve düzenli akışının sağlanmasına yönelik kurulması planlanan gelişmiş bir hizmet.
havacılık sabit haberleşme servisi aeronautical fixed communication service Havacılık sabit haberleşme servisi, Uluslararası Havacılık Haberleşme Sistemi içinde, noktadan-noktaya (yerdenyere) yapılan haberleşme hizmetidir.
havacılık sabit iletişim ağı aeronautical fixed telecommunication network (AFTN) Dünya çapında, havacılık sabit devreleri aracılığıyla, tüm havacılık ve uçuş emniyet mesajlarının güvenli, hızlı olarak alınıp, gönderildiği haberleşme şebekeleridir.
havacılık veri bütünlüğü aeronautical data integrity Veri çıkışında veya onaylı düzeltmelerinde, bir havacılık verisi ile o verinin kalite derecesinin kaybedilmemesi ya da değiştirilmemesi garanti altına alınan veri bütünlük derecesi.
havacılık verisi aeronautical data etişim, yorumlama ve işlenmeye uygun tarzda biçimlendirilmiş havacılık olguları (durumları), kavramları veya talimatlarını.
havacılıkla ilgili bilgilerin düzenlenmesi ve kontrolü (AIRAC) aeronautical information regulation and control (AIRAC) Hava seyrüseferini direkt etkileyen çalışma usulleri ve uygulamalarda önemli değişiklikler yapılması gerektiğinde, ortak yürürlük tarihlerine bağlı kalarak değişiklikleri önceden bildirmeyi amaçlayan bir sistemin tanıtmasıdır.
havacılıkla ilgili idari haberleşme aeronautical administrative communication Uçuşların veya nakliye hizmetlerinin operasyonel durumlarda bağlı bulundukları kurumlar ile iletişimlerinin sağlanmasında kullanılır.
havada doldurulmuş uçuş planı airfiled flight plan Kalkıştan sonra uçuş esnasında, ATU (Hava Trafik Ünitesi) ile koordine edilerek doldurulan uçuş planı.
havada uydu haberleşmesi airborne satellite communication Yakın gelecekte öncelikle yaygınlaşması düşünülen, uydu aracılığıyla haberleşmeyi sağlayan sistemdir. Bu sistemin kullanılması ile yer-hava haberleşmesinde yüksek kalite ve geniş menzil sağlanabilecektir.
havada yakıt boşaltma fuel dumping İniş için tehlike teşkil edebilecek fazla yakıtın boşaltılması.
havada yakıt ikmali aerial refuelling Havada uçuş esnasında, bir uçaktan diğerine yapılan yakıt ikmali.
havada yapılan çalışma aerial work Uçuş esnasında özel bir takım faaliyetlerde bulunulmasıdır. Bunlar fotoğraf çekimi, gözlem, araştırma, keşif, reklam vb. olabilir.
havalandırma aracı Air condition unit Uçaklara klima hizmetinde kullanılan havayı vermek üzere imal edilmiş özel donanımlı araç.
havalimanı airport Uluslararası hava trafiği, geliş ve gidişlerine hizmet vermek amacıyla tesis edilmiş olup, gümrük, göçmenlik, halk sağlığı, hayvan ve bitki karantina işlemleri ve benzeri işlemlerin bünyesinde vakit kaybedilmeksizin yürütüldüğü havaalanıdır.
havalimanı bikını aerodrome beacon Havalimanının en yüksek noktasına, genellikle kule üzerine tesis edilen, bir havalimanının yerinin havadan tanınması için kullanılan, yeşil-beyaz ışık veren ve dakikada 12-30 defa çakan döner ışık sistemidir. Gece trafiğine açık tüm hava limanlarında bulunur.
hava-yer kontrol radyo istasyonu air-ground control radio station Belirlenmiş bir alanda bir hava aracının operasyonu ve kontrolüne ait haberleşmenin gerçekleştirilmesi için tesis edilmiş havacılık haberleşme istasyonudur.
havayolu operasyonel haberleşmesi airline operational communication Gelecekte ISO (Uluslararası Standart Organizasyonu) OSI (Açık Sistem Bağlantısı) modeli esas alınarak, hava-yer, yeryer bilgi sistemleri link hatları üzerinden bir arada düşünülerek havayolu operasyonel haberleşmeleri sağlanacaktır.
hazard beacon tehlike bikını Hava seyrüseferine olan bir tehlikeyi belirtmek üzere kullanılan bir havacılık bikınıdır.
hazır beton ready mixed concrete Bilgisayar kontrolüyle istenilen oranlarda bir araya getirilen malzemelerin, beton santralinde veya mikserde karıştırılmasıyla üretilen ve tüketiciye taze beton olarak teslim edilen betondur.
head wind karşı rüzgar Hava aracının hareket yönünün aksi istikametinden esen rüzgar.
heading pusula başı Bir uçağın uzunluğuna ekseninin gösterdiği bir istikamet olup; genelde kuzeyden (hakiki, manyetik, pusula veya grid) derece olarak ifade edilir.
heading (HDG) uçuş başı Bir hava aracının uzunlamasına ekseninin gösterdiği yön olup kuzeyden derece olarak ifade edilir.
heavy weight aggregate ağır agrega Birim ağırlığı 2600 kg/m3’ten daha büyük olan agregadır
hedef target Zaman ve pozisyonla ilgili radar hedefleri ve bilgilerin bileşimidir.
height yükseklik Bir nokta, seviye ya da nokta olarak kabul edilen bir cismin referans olarak alınan yere olan dikey mesafesine denir.
helicopter helikopter Belli bir piste ihtiyaç duymaksızın karada ve denizde bir noktaya inen kalkan, motor gücü ile seyreden, havadan ağır hava aracıdır.
helicopter air taxiway helikopter hava taksi yolu Helikopterlerin havada taksi yapmaları için oluşturulmuş yüzey üzerinde belirli bir yol.
helicopter clearway helikopter aşma sahası Performans sınıfı 1’de işletilen bir helikopterin üzerinde hızlanıp belirli bir yüksekliğe ulaşabileceği elverişli bir alan olarak seçilmiş ve/veya hazırlanmış, yerde veya su üzerinde bulunan tanımlanmış bir alan.
helicopter ground taxiway helikopter yer taksi yolu Tekerlekli iniş takımına sahip helikopterlerin yerdeki hareketi için öngörülmüş yer taksi yolu.
helideck helidek Petrol veya gazın işletilmesi için kullanılan bir işletme veya üretim platformu gibi denizde açıkta bulunan bir yapı üzerinde bulunan heliport.
helidek helideck Petrol veya gazın işletilmesi için kullanılan bir işletme veya üretim platformu gibi denizde açıkta bulunan bir yapı üzerinde bulunan heliport.
helikopter helicopter Belli bir piste ihtiyaç duymaksızın karada ve denizde bir noktaya inen kalkan, motor gücü ile seyreden, havadan ağır hava aracıdır.
helikopter aşma sahası helicopter clearway Performans sınıfı 1’de işletilen bir helikopterin üzerinde hızlanıp belirli bir yüksekliğe ulaşabileceği elverişli bir alan olarak seçilmiş ve/veya hazırlanmış, yerde veya su üzerinde bulunan tanımlanmış bir alan.
helikopter hava taksi yolu helicopter air taxiway Helikopterlerin havada taksi yapmaları için oluşturulmuş yüzey üzerinde belirli bir yol.
helikopter yer taksi yolu helicopter ground taxiway Tekerlekli iniş takımına sahip helikopterlerin yerdeki hareketi için öngörülmüş yer taksi yolu.
helipad heliped (küçük heliport) Helikopterleri kullanan pilotların aletsiz ve görerek uçuş kuralları (VFR) dahilinde inişkalkış yapabildikleri, basit teknik yapılar dışında önemli üstyapı tesisleri bulunmayan heliport.
heliped (küçük heliport) helipad Helikopterleri kullanan pilotların aletsiz ve görerek uçuş kuralları (VFR) dahilinde inişkalkış yapabildikleri, basit teknik yapılar dışında önemli üstyapı tesisleri bulunmayan heliport.
heliport heliport Helikopterlerin iniş, kalkış ve yer hareketlerini tamamen veya kısmen yapabilmelerine elverişli alan.
heliport heliport Helikopterlerin iniş, kalkış ve yer hareketlerini tamamen veya kısmen yapabilmelerine elverişli alan.
heliport constructor heliport yapımcısı Heliport yapımından sorumlu kamu kurum ve kuruluşları ile özel tüzel kişiler.
heliport işletmecisi heliport operator Heliport işletiminden sorumlu ve heliport işletme ruhsatına sahip kamu kurum ve kuruluşları ile özel tüzel kişiler.
heliport operator heliport işletmecisi Heliport işletiminden sorumlu ve heliport işletme ruhsatına sahip kamu kurum ve kuruluşları ile özel tüzel kişiler.
heliport yapımcısı heliport constructor Heliport yapımından sorumlu kamu kurum ve kuruluşları ile özel tüzel kişiler
hesaplanmış iniş zamanı calculated landing time Bir uçağın hesaplanmış geçici yada gerçek iniş zamanı.
hız ayarlaması speed adjustment Uçaklar arasında gerekli ayırmanın sağlanabilmesi amacına yönelik, pilotlardan uçağın hızını belirli bir değere ayarlamasını isteyen bir ATC (Hava Trafik Kontrol) usulü.
hız hatası velocity error Bir hedefin gerçek yer hızı ile izleyici tarafından hesaplanan yer hızı arasındaki farklılıktır.
hızlanma ölçer accelerometer Uzunlamasına-yanlamasınadikey (üç boyutlu) olarak hız ölçülmesinde kullanılan cihaz.
hızlı çıkış taksi yolu rapid exit taxiway İnen uçakların, piste dar bir açıyla bağlanan ve diğer çıkış taksi yollarında yapılandan daha yüksek hızlarla dönüş yapmasını sağlayan, böylece pistin işgal süresini azaltan taksi yolu.
hidrometre analizi hydrometer analysis Küresel danelerin bir sıvı içerisinde çökelme hızı ile çapları arasındaki ilişkiyi veren stoke kanuna dayanır ve 200 no’lu elekten geçen danelerin dağılımını yani silt ve kil yüzdesini tespit etmek için kullanılır.
high frequency (HF) yüksek frekans 3 ve 30 MHz arasındaki frekansların bütünü.
high level data link control yüksek seviye bilgi bağlantı kontrolü Mevcut radarlarımızdan gelen dataların formatıdır. Mevcut RDP ve FDP sistemlerimiz bu formattaki radar datasını tanır ve işler.
high loader high loader aracı Özellikle palet ve konteyner’ın uçaklara yüklenmesi ve indirilmesinde kullanılan yükselip/ alçalma ve yüklere hareket verebilme özellikleri ile donatılmış araç.
high loader yükleme aracı Kontayner ve palet yüklemesinde kullanılan ekipman.
high loader yükleme aracı Özellikle palet ve konteyner’ın uçaklara yüklenmesi ve indirilmesinde kullanılan yükselip/ alçalma ve yüklere hareket verebilme özellikleri ile donatılmış araç.
high loader aracı high loader Özellikle palet ve konteyner’ın uçaklara yüklenmesi ve indirilmesinde kullanılan yükselip/ alçalma ve yüklere hareket verebilme özellikleri ile donatılmış araç.
high point yüksek nokta Hidrant boru hattının en yüksek noktası.
hizmet sözleşmesi service agreement Havaalanlarında yer hizmeti yapan yer hizmetleri kuruluşları ile havaalanlarının işletmeciliğini yürüten Kururluş arasındaki ilişkileri ve karşılıklı hak ve yükümlülükleri ile Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği`nde (SHY-22) belirlenen kurallara aykırı davranışların cezai müeyyidelerini düzenleyen standart sözleşme.
hold baggage uçak altı bagaj Bir hava aracının yük bölümünde taşınan bagajlar.
holding bay bekleme yeri Uçakların verimli yüzey hareketini kolaylaştırmak üzere uçakların bekletilebileceği, veya yanından geçebileceği, işaretlenmiş bir alan.
holding fix bekleme fiksi Uçağın bekleme yaparken pozisyonunu belirleyip sürdürmek için referans olarak kullandığı, pilota seyrüsefer yardımcıları ya da yerde görsel bir referansla tanımlanabilinen belirli bir noktadır.
holding pattern bekleme paterni Bekleme paterni.
holding point bekleme noktası (uçak için) Pisti ihlal etmeden kalkış için taksi yapan uçağın bekleyebileceği tanımlanmış bir saha.
holding procedure bekleme usulü Bir uçağın sonraki ATC müsaadesini beklerken, belirlenmiş bir hava sahasında tutulması için önceden belirlenmiş manevra.
holdover time koruma süresi Buzlanmayı önleyici sıvının (bakımın), bir uçağın korunan (işleme tabi tutulan) yüzeyindeki buz ve don oluşumunu ve kar birikimini önleyecek tahmini süre.
homing homing Bir uçağın herhangi bir seyrüsefer yardımcı cihazına rüzgar düzeltmesi yapmaksızın uçması.
homing homing Bir uçağın herhangi bir seyrüsefer yardımcı cihazına rüzgar düzeltmesi yapmaksızın uçması.
human factor insan faktörü Havacılıkla ilgili operasyonların emniyet ve etkinliği üzerinde etkisi olan insan kabiliyet ve yeterliliği.
human factors principles insan faktörü ilkeleri Havacılıkla ilgili usul, sertifikasyon, eğitim, operasyon ve bakımla ilgili konular ile insan ile sistem bileşenleri arasında insan performansına ilişkin doğru ve emniyetli bir ilişkilendirmenin sağlanması amacıyla göz önünde bulundurulması gerekli ilkeler.
human performance insan performansı Havacılık faaliyetlerinin emniyeti ve verimi üzerinde bir etkiye sahip olan insan becerileri ve sınırlamaları.
hususi pilot private pilot Ücret karşılığı yapılan uçuşlarda hava aracı kullanması yasaklanmış olan lisansa sahip bir pilottur.
hüzme genişliği beam width Bir antenin ana radyo dalgasının yarım güç noktalarında belirlenen açı genişlemesi.
hydrometer analysis hidrometre analizi Küresel danelerin bir sıvı içerisinde çökelme hızı ile çapları arasındaki ilişkiyi veren stoke kanuna dayanır ve 200 no’lu elekten geçen danelerin dağılımını yani silt ve kil yüzdesini tespit etmek için kullanılır.