Oturum Aç

Republic of Türkiye Ministry of Transport and Infrastructure

General Directorate Of State Airports Authority

88 Logo
red Logo
444 34 64

TR

Dictionary of Aviation Terms

Font Size
A

Türkçe Terim İngilizce Terim AÇIKLAMA
yabancı hava taşıyıcısı foreign air carrier Herhangi bir yabancı devlet otoritesinden işletme ruhsatı almış bulunan işletmeciler.
yabancı madde hasarı foreign object damage (FOD) Havaalanı veya havayolu personeli ile uçakların zarar görebileceği, uçağa veya yakın çevresine ait olmayan nesnedir.
yağış precipitation Atmosferden yeryüzüne düşen sulu bütün yağışları (yağmur, dolu, kar ) ifade eder.
yakınsama ve uygulama programı convergence and ımplementation programme (CIP) Ulusal ve çok uluslu bütünleşme planlarının ilerleyişini izleme ve koordine etmek için kullanılan Avrupa Hava Trafik Kontrolü Uyumluluğu ve Bütünleşme Programı organizasyonudur.
yakıt hidrantı fuel hydrant Uçağa hızlı ve yüksek miktarda yakıt ikmal edebilmek üzere kurulmuş yer altı yakıt boru sistemi.
yaklaşma kontrol approach control (APP) Bir veya daha fazla havaalanını kapsayan bir saha içerisinde iniş, kalkış trafiklerine hizmet veren, trafiklerin son yaklaşmaya kadar gerekli ayırmalarından sorumlu olan birim.
yaklaşma kontrol hizmeti approach control service İniş/kalkış yapan kontrollü trafiklere sağlanan hava trafik kontrol hizmetidir.
yaklaşma kontrol ofisi approach control office Havaalanına iniş yapan kontrollü uçuşlara hava trafik kontrol hizmeti sağlamak için tesis edilmiş ünite.
yaklaşma müsaadesi cleared approach Bir pilotun aletli bir yaklaşma uygulaması için ATC tarafından müsaadelendirilmesi. Gerekli olduğunda yaklaşma müsaadesi içinde, bir müsaade ve diğer ilgili bilgilerin olduğu aletli yaklaşma çeşidi sağlanır.
yaklaşma radarı terminal approach radar (TAR) Yaklaşma sahası için kullanılan gözlem radarı 60 NM (110 km) ile sınırlı bir menzile sahiptir.
Yaklaşma sahası için kullanılan azaltılması approach and landing accident reduction FAA üyesi CAST [Commercial Aviation Safety Team] tarafından belirlenen, etkili uçuş kabin eğitimi yoluyla emniyet kazanımları için yapılan yüksek potansiyelli bir kaza analiz girişimdir.
yalancı derz dummy joint Yalancı derz öngörülen noktalarda sonradan kesilen derzdir. Yalancı derz için gerekli derinlik ve genişlik; inşaat derzlerinde geçerli olan ölçülerle aynı şartlardadır.
yalnız uçuş süresi ---- Bir öğrenci pilotun uçuş esnasında tek başına bir hava aracında bulunduğu uçuş süresidir.
yan rüzgar crosswind Bir uçağın takip ettiği rotaya ya da kullanılan piste paralel olmayan 90 derecelik dik rotada esen rüzgar yönü.
yan rüzgar bileşeni crosswind component Piste 90 derece dik açıyla esen rüzgar bileşeni.
yangın hidrant ---- Su dolum hattı.
Yangınla Mücadele Kategorisi Airport Fire Fighting Category Havaalanları ve yakın çevresinde meydana gelebilecek uçak kaza kırım ve yangınlara gerekli müdahaleleri yapmak üzere temini gereken ve yıl içerisinde havaalanını kullanan veya kullanması planlanan en büyük uçakların tam boy uzunlukları ve gövde genişlikleri ile sefer sayıları baz alınarak, kurtarma ve yangın söndürme araç, malzeme ve ekipmanlar ile bunları kullanacak eğitimli personel yönünden hangi seviyede uçuş ve yangın güveliğinin sağlanacağını gösteren koruma derecesidir.
yanlış yönlendirilmiş bagaj mishandled Kasıtsız olarak ve istenmeyen nedenlerle yolcu veya kabin ekibinden ayrılan veya yolcunun gittiği yerden başka bir yere gönderilen bagajdır.
Yap-İşlet-Devret Build-Operate-Transfer (BOT) Yap-İşlet-Devret Modeli, bir kamu hizmeti veya faaliyeti işinin sabit bir fiyat üzerinden, tüm giderleri özel teşebbüs tarafından karşılanarak, yatırım yapılan ülkenin üretilen mal ya da hizmetleri satın alma garantisi altında projelendirilmesi, finanse edilmesi, inşa edilmesi, korunması bakımı ve karının gerçekleştirilmesinden sonra tesisin ve yönetiminin bedelsiz olarak ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına devir ve teslimini sağlayan modeldir.
yardım uçuşu relief flight Yiyecek, tıbbi malzeme gibi konularda veya acil bir durum halinde insani amaçlara yönelik yapılan bölgesel veya uluslararası yapılan uçuşları kapsar.
yasak saha prohibited area Bir devletin toprakları veya kara suları içerisinde olan ve uçuş yapılması yasaklanmış, hudutları belirli hava sahasına denir.
yaş beton fresh concrete Beton agregaları, çimento, su ve katkı maddeleri karıştırıldıktan sonra döküme hazır hale getirilmiş taze beton.
yaş birim ağırlık wet unit weight Agrega yaklaşık 15 saat suda bekletilip, daneler içindeki boşluklar tamamen suyla dolduktan sonra belli bir sıcaklıkta ve birim hacimdeki agreganın havadaki ağırlığının, aynı sıcaklık ve hacimdeki havası alınmış saf suyun havadaki ağırlığına oranıdır.
yatay ayırma lateral separation Farklı rotalar veya farklı coğrafi bölgelerde uçan aynı irtifadaki uçaklar arasındaki yatay mesafe.
yayın broadcast Mode S sistemi aracılığıyla, ilgili mesajların kapsama alanı içindeki tüm uçaklara gönderilmesine izin verir.
yayın alt ağı broadcast subnetwork Yayın alt ağları, küçük bir coğrafi alan içinde IS ve ES’leri yüksek bilgi ortamlarıyla birbirine bağlamak için kullanılır.
yayının bozulması jamming Uçağın radar üzerine görünümünü veya radyo haberleşme/ seyrüseferinde yayılımı/ kabulunü bozan elektronik veya mekanik parazit.
year yıl Bir takvim yılıdır.
yedek ekip ---- Planlanan uçuş harekâtının dışında muhtemel bir uçuş veya nöbet görevine ekip temin edebilmek için, işletme tarafından tespit edilecek gün ve saatte göreve başlamak üzere, kendi ikametgâhında veya uygun konaklama tesisinde istirahat ederek bekleyen uçucu ekibidir.
yedek ekip görev süresi ---- Uçucu ekiplerin, Ortaklıktan aldığı talimat üzerine, planlanan uçuş harekâtının dışında muhtemel bir uçuş isteğine ekip temin edebilmek için tespit edilen gün ve saatlerde başlayan, bekleme süresi ilgili kalkış zaman dilimindeki uçuş görev süresi karşılığı olan süredir.
yedek kalkış havaalanı take-off alternate Bir hava aracının, kalkıştan az sonra gerekebilecek ve kalktığı (ayrıldığı) havaalanını kullanamayacak olması durumda inebileceği yedek havaalanı.
yedek meydan alternate aerodrome Bir hava aracının uçuş planında belirttiği gidiş havaalanına gidemediği veya inişine izin verilmediği durumlarda iniş için kullanacağı ikinci bir havaalanıdır.
yedek yol boyu havaalanı enroute alternate Yol boyunda uçarken olağandışı ya da olağanüstü (emercensi) bir durum geçirdikten sonra bir hava aracının inebileceği yedek havaalanı.
yedekte bulunma stand by Bir hata durumunda temel görevleri üzerine alan yedek statü tanımıdır.
yenileme eğitimi refresher training Operasyona yönelik geçmiş ve güncel bilgilerin yenilenmesi .
yer belirleyici locator Son yaklaşmada bir yardımcı olarak kullanılan bir LM/MF NDB.
yer görüşü ground visibility Bir havaalanında yetkilendirilen rasatçı ya da otomatik sistem tarafından ölçümü yapılarak bildirilen mesafeye denir.
yer güç ünitesi (jenaratör) ground power unit Dışarıdan sağlanan harici elektrik kaynağı.
yer hareket radarı surface movement radar (SMR) Havaalanı içerisinde hava taşıtı ve diğer tüm taşıtları içeren hareketli cisimleri belirleyen ve bunları kontrol kulesindeki radar gösterge ekranına aktaran radar cihazıdır.
yer hizmetleri el kitabı ground operation manual Yer işletme operasyonuna yönelik ulusal ve uluslararası kurallar ile Şirket standartlarının bir araya getirildiği, OM-PART A`nın bir parçası olan operasyon el kitabıdır.
yer hizmetleri kuruluşu ground handling company Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22) hükümlerine uygun olarak havaalanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlar.
yer kılavuzluğu/marshalling aircraft marshalling PAT sahalarında uçağı yanaştırma, yer kılavuzluğu hizmeti.
yer kontrollü yaklaşma ground controlled approach Daha çok askeri amaçlı kullanılan yerden radar yardımıyla bir uçağın yaklaşma ve inişini yapmasına yardımcı olan sistem.
yer radarı ground radar Sisli havalarda kullanılan, havaalanına yerden görüş imkanı sağlayan radar sistemi.
yer seviyesi heliportu surface level heliport Yer ya da deniz, göl gibi su üzerine yerleştirilen heliportudur.
yer veri hattı işlemcisi ground data link processor Yer-hava arasında bilgi iletişiminin hatlar aracılığıyla sağlanması.
yeraltı suyu groundwater Yüzeyaltı suyu.
yeraltı suyu havzası groundwater basin Büyük tek bir akiferi veya birbiriyle bağlanmış ve karşılıklı ilişki içinde bulunan, suları ortak bir tahliyeye akan ve bir yeraltı suyu ayrım çizgisi ile sınırlanan çeşitli akiferleri içeren fizyografik birim.
yeraltı suyu seviyesi groundwater level Bir akifer su tablasının veya piyezometrik yüzeyinin belirli bir yer ve zamandaki kotu.
yerel otorite local authority Havaalanlarında güvenlik tedbir ve tertiplerinin geliştirilmesi ve uygulanmasından sorumlu olan Mülki İdare Amiri’ni (MİA).
yerel/mahalli trafik local traffic Havaalanı trafik paterninde, kulenin görüş alanı içinde, yerel çalışma sahalarından gelen veya bu sahalara giden, havaalanında aletli yaklaşma çalışması yapan uçakların tümü.
yerli hava taşıyıcısı local air carrier 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu ve bu kanuna ilişkin olarak çıkarılan yönetmeliklerde istenen şartları sağlayarak Ulaştırma Bakanlığı’ndan İşletme Ruhsatı almış bulunan işletmeciler.
yetenek skill/ability Bir iş için gerekli niteliklerin bulunması.
yetenek testleri ability tests Bilgisayar aracılığı ile veya yazılı olarak farklı konulardaki yeteneklerin sınanması. (Örnek, hafıza, dikkat, sezgi, üç boyutlu düşünebilme kabiliyetleri).
yeterlik eğitimi (SHY-5?e göre) ---- Alınacak dereceye bağlı olarak takip edilecek alanlarda (haberleşme, seyrüsefer, radar ve bilgi işlem) gerekli bilgi ve becerilerin kazanılması amacıyla verilen eğitimdir.
yeterlilik competence Personel veya personel grupları arasında ortaya çıkan bilgi, yetenek ve yapabilirlik durumudur.
yeterlilik kontrolü (uçak pilotu lisansı için) ---- Bir adayın yetkilerinin temdidi ya da yenilenmesi için, gerektiğinde sözlü sınavı da kapsayacak şekilde uçuş yeteneklerini kontrol pilotuna sergilemesidir.
yeterlilik konusunda kuşku ---- Bir hava aracının güvenliğini tehlikeye sokan bir olaya veya kazaya karışan, yeterlilik gözlem sürecinde, derece gereklilikleri ve mesleki açıdan yeterli bulunmayan veya ilgili ünitenin eğitim ve değerlendirme usullerine uymayan veya ilgili ünitenin eğitim ve değerlendirmeleri sonucunda başarılı olamayan personelin durumudur.
yeterlilik ölçülendirmesi efficiency measurement Girdi-çıktı oranlarını sonuçlandıran ölçülendirme ünitesi.
yetkilendirme belgesi (hava aracı bakım personeli için) ---- SHY-145 veya SHY-M onaylı bakım kuruluşunun SHY-66 lisansı sahibi personeli SHY-145 veya SHY-M hükümlerine uygun oarak hangi hava aracı tipi veya tiplerinde ve hangi bakım işlerinde yetkilendirdiğini gösteren belgedir.
yetkili acente ---- Bir işletmeci ile çalışan ve kargo, kurye, ekspres koli veya postalara ilişkin olarak yetkili otorite tarafından kabul edilen veya istenen güvenlik kontrollerini sağlayan acente, nakliyeci veya diğer kuruluş. Kargo, kurye, ekspres paketler veya posta ile ilgili olarak yetkili otoritece kabul edilen ya da istenen güvenlik kontrollerini sağlayan bir acente, yük sevkiyatçısı veya bir işletmeci ile iş yürüten herhangi bir diğer oluşum.
yetkili posta kurumu /idaresi ---- Bir hava taşıyıcısı ile çalışan ve postaya ilişkin olarak yetkili otorite tarafından kabul edilen veya öngörülen güvenlik kontrollerini sağlayan yetkili posta kurumu / idaresi.
yıl year Bir takvim yılıdır.
yıllık eğitim programı annual training program Havacılık kuruluşlarının yıl içerisinde personele verecekleri eğitimleri, eğitim tarihlerini, vb. hususları içeren onaylanmış program.
yol aşaması en-route Kalkış noktası ile bitiş aşamasına kadar seyrüsefer operasyonunun bir safhası.
yol aşaması hava sahası en-route airspace Tırmanma, düz uçuş veya alçalma aşamasındaki uçuşlara hava trafik hizmetinin sağlandığı terminal sahaları dışında tanımlanmış hava sahası.
yol dışı off course Uçağın rapor ettiği pozisyonun veya radarda görüldüğü noktanın, hava trafik kontrol ünitesinin uçağı serbest kıldığı yol dışında olması durumunu ifade eder.
yol dışına vektör off-route vector Uçağın manialardan korunması sağlanarak, hava trafik kontrol ünitesi tarafından önceden serbest kılındığı yol dışına vektör edilmesini ifade eder.
yol dilimi route segment Uçuş planındaki arka arkaya gelen iki belirli nokta ile belirlenmiş uçulacak yolun bir bölümü.
yol gösterici marshaller Uçakların park etmesi esnasında, özel işaretlerle anlaşma yöntemiyle pilotu yönlendiren görevli.
yol hattı üzerinde on- course Uçağın tam olarak yol merkez hattı üzerinde olduğunu ifade eder. Radar yaklaşması yapan pilot için son yaklaşma hattı üzerinde olduğu bilgisini ifade eder.
yol kontrol merkezi area control center (ACC) Yetkisi dahilindeki kontrol bölgelerindeki kontrollü uçuşlara hava trafik kontrol hizmeti vermek üzere oluşturulmuş bir ünite.
yol noktası way-point Saha seyrüsefer yolunu (area navigation route) ya da saha seyrüseferi yapan bir hava aracının uçuş yolunu tanımlamak için kullanılan belirtilmiş bir coğrafi konum.
yol seçim listesi routing table Bir mesajın gideceği kanal yolunu belirler. Eurocontrol tarafından güncellenir.
yolcu passenger Sivil Havacılık Kanununun 107’nci maddesine göre düzenlenen yolcu taşıma sözleşmesi kapsamında seyahat etmek amacıyla uçuş ve kabin ekibinden farklı olarak hava aracında bulunan veya bu amaçla kontrol (check in) işlemini yaptırmış olan şahıstır.
yolcu beraberindeki bagajlar ---- Uçakta taşınması kabul edilen ve söz konusu bagajın check-in işlemini yapan yolcunun bagajla birlikte aynı uçakta bulunduğu bagajlardır.
yolcu merdiveni passenger stairs Yolcu ve personelin uçağa inip binmesini sağlayan araç.
young’s modulus elastisite modülü Statik hesaplamada bir gerilimin, kısalma ya da eğilme miktarına bölünmesi ile bulunan değerdir.
yön bearing Pusulada yön.
Yönlendirme Levhaları Signs Bir zorunlu talimatı, bir hareket alanındaki belirli bir yere veya varış yerine ilişkin bilgiyi aktarmak üzere pist ve taksi yolu kenarlarına, kara ve hava araçlarını yönlendirmek amacıyla tesis edilen kırılabilir levhalardır. Levhalar ikiye ayrılır: 1.Zorunlu Talimat Levhaları: Havalimanı kontrol kulesi tarafından izin verilmedikçe taksi yapan bir uçağın veya aracın ötesine geçemeyeceği bir yeri belirlemek üzere tesis edilen levhalardır. Zorunlu levhalar, kırmızı zemin üzerine beyaz harf-rakam ve çizgilerden oluşur. 2.Bilgilendirme Levhaları: Belirli bir yer veya rota (yön veya varış yeri) bilgisinin bir levha ile gösterilmesine ilişkin bir işletme gerekliliğinin söz konusu olduğu durumlarda tesis edilen levhalardır. Sarı ve siyah renklerinden oluşur.
yük load Posta ve bagaj dışında, uçakta taşınan yüktür. İstatistiksel amaçlardan dolayı yüke bütün kargolar dâhil edilmektedir. Kanunun 110’uncu maddesine göre düzenlenen yük taşıma sözleşmesi kapsamında taşıyıcının sorumluluğuna devredilen yüktür.
yük uçağı cargo aircraft Ticari eşya/mal taşıyan hava aracı.
yükleme aracı high loader Kontayner ve palet yüklemesinde kullanılan ekipman.
yükleme görevlisi ---- Uçuş işletme el kitabı gereğince hava aracının belirtilen kurallara göre yüklemesini ve boşaltmasını yapan sertifikalı personeldir.
yüksek frekans high frequency (HF) 3 ve 30 MHz arasındaki frekansların bütünü.
yüksek nokta high point Hidrant boru hattının en yüksek noktası.
yüksek seviye bilgi bağlantı kontrolü high level data link control Mevcut radarlarımızdan gelen dataların formatıdır. Mevcut RDP ve FDP sistemlerimiz bu formattaki radar datasını tanır ve işler.
yükseklik height Bir nokta, seviye ya da nokta olarak kabul edilen bir cismin referans olarak alınan yere olan dikey mesafesine denir.
yükseltilmiş heliport elevated heliport Kara üzerinde yükseltilmiş bir yapı üzerinde bulunan bir heliport.
yüzey referans bilgisi geodetic datum Global referans sistemine göre yerel referans sisteminin yerleşim ve oryantasyonunun tanımlanması amacıyla gerek duyulan azami parametreler bütünü.
yüzeyden referanslı seyrüsefer earth referenced navigation Yüzeysel seyrüsefer kaynağına bağlı olup, tek siteye bağlı olmayan seyrüsefer.