| mach ayarı tekniği |
mach number technique |
Turbojet motorlu uçaklar arasındaki uzunlamasına ayırma minimumlarını muhafaza etmek için uçakların hızlarına müdahale etmeyi sağlayan teknik. |
| mach numarası |
mach number |
Hakiki hava süratinin, ses süratine oranı. |
| mach number |
mach numarası |
Hakiki hava süratinin, ses süratine oranı. |
| mach number technique |
mach ayarı tekniği |
Turbojet motorlu uçaklar arasındaki uzunlamasına ayırma minimumlarını muhafaza etmek için uçakların hızlarına müdahale etmeyi sağlayan teknik. |
| magmatik |
igneous |
Magmanın yeryüzüne ulaşarak soğuması sonucu oluşan kayaç türü. |
| mahalli bekleme noktası |
local standby point |
Tehlikenin henüz önemli boyutlara ulaşmadığı hallerde kurtarma ve yangınla mücadele ekiplerinin yangın istasyonu veya yakın çevresinde hazırlıklı olarak beklediği yerlerdir. |
| maintenance |
bakım |
Uçuş öncesi kontrol hariç olmak üzere, birlikte veya ayrı yapılmak üzere hava aracının muayenesi, revizyonu, parça değişimi, onarımı, arıza veya hasar giderimidir. |
| maintenance organization |
bakım kuruluşu |
SHY 145-01`e uygun olarak bakım yapmak üzere yetkilendirilmiş kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilere ait işletmelerdir. |
| maintenance organization exposition |
bakım kuruluşu el kitabı |
EASA Part-145/ SHY-145 gereği, bakım Yetki sertifikası sahibinin sorumluluk ve faaliyetlerinin açıklandığı Otorite onaylı dokümandır. |
| maksimum agrega boyutu |
maximum aggregate size |
Betonun fiziksel özelliklerine etki edecek miktarda bulunan tane gruplarından en büyük boyutlu olanıdır. |
| manevra sahası |
manoeuvring area |
Havaalanının, apronlar hariç olmak üzere, hava araçların kalkışı, inişi ve taksi yapması için kullanılacak bölümü. |
| mania |
obstacle |
a) Uçakların yüzey hareketi için öngörülen bir alanda bulunan; veya b) uçuş halindeki uçakların korunması için öngörülen belirli bir yüzey üzerinde uzanan; veya c) bu tanımlanmış yüzeylerin dışında duran ve hava seyrüseferi için tehlike olarak belirlenmiş tüm sabit (ister geçici olsun isterse daimi) ve hareketli cisimler veya bunların parçaları. |
| mania ışıkları |
obstruction light |
Varolan maniaya pilotun dikkatini çekmek için genellikle kırmızı veya beyaz renkli bir lamba ya da lamba grubunun mania teşkil eden doğal arazi yapılarının ya da nesnelerin en yüksek yerine yerleştirilmiş olduğunu ifade eder. Maniaların da gece ve gündüz için işaretlenmesi gerekir. Yüksekliği 150 m`yi aşan maniada dakikada 40-60 defa çakan BEYAZ renkli, şiddeti yüksek ışıktır. Yüksekliği 45 m`yi aşan maniada dakikada 20-60 defa çakan KIRMIZI renkli, orta şiddetli ışıktır. Yüksekliği 45 m`nin altında maniada daima yanan KIRMIZI renkli, alçak şiddetli ışıktır. Araçların üzerine SARI ya da MAVİ renkli yanıp döner ışıklar tesis edilir. |
| maniadan arındırılmış bölge |
obstacle free zone |
İç yaklaşma yüzeyi, iç geçiş yüzeyi, temkinli iniş yüzeyi, ve şerit sahanın, bu yüzeylerle sınırlanmış bölümü üzerinde, seyrüsefer amacıyla monte edilmiş, kırılabilir hafif kitlelerin dışındaki sabit maniaların ihlal etmediği hava sahasıdır. |
| manoeuvring area |
manevra sahası |
Havaalanının, apronlar hariç olmak üzere, hava araçların kalkışı, inişi ve taksi yapması için kullanılacak bölümü. |
| manpower planning |
insan gücü planlaması |
Bir organizasyonun devam etmesi için gerekli yeterliliklere sahip kişi sayısının belirlenmesi. Bu planlamaya göre kişilerin işe alımını veya işten çıkarılmasını belirlemek. |
| manuels |
el kitapları |
Ulusal ve uluslararası havacılık kuralları ve mevzuatlar esas alınarak hazırlanan, operasyonu tanımlayan kapsamlı dokümanlardır. |
| marking |
işaretleme |
Havacılık bilgilerini aktarmak amacıyla hareket alanının yüzeyinde gösterilen bir sembol veya semboller grubu. |
| marshaller |
yol gösterici |
Uçakların park etmesi esnasında, özel işaretlerle anlaşma yöntemiyle pilotu yönlendiren görevli. |
| maximum aggregate size |
maksimum agrega boyutu |
Betonun fiziksel özelliklerine etki edecek miktarda bulunan tane gruplarından en büyük boyutlu olanıdır. |
| maximum take off weight |
azami kalkış ağırlığı |
Hava aracının uçuşa elverişlilik sertifikasında, uçuş el kitabında veya diğer resmi kayıtlarda belirtilen kalkışa elverişli azami ağırlığıdır. |
| mayday |
uluslararası radyo telefon ?Tehlikeli Durum? sinyali |
Üç kez tekrar edilir, çok yakın ve ciddi bir tehlike ve acil yardım gerektiğini gösterir. |
| medium frequency |
orta frekans |
300 kHz ile 3 MHz arasındaki frekans aralığı. |
| melafir |
melaphyre |
Koyu renkli porfiritik, feldspat içeren, genellikle karbonifer veya permiyen yaşlı bozuşmuş magmatik kayaç. |
| melaphyre |
melafir |
Koyu renkli porfiritik, feldspat içeren, genellikle karbonifer veya permiyen yaşlı bozuşmuş magmatik kayaç. |
| mental abilities |
zihinsel yetenekler |
Karar verme, uygulama, algılama yönteminin ve kapasitelerinin zihinsel olarak var olması. |
| Merkezi Akış Yönetim Birimi |
Central Flow Management Unit |
Katılımcı ülkelere hava trafik akış yönetimi sağlamak için ICAO Merkezi Hava Trafik Akış Yönetimi Organizasyonu gereğince kurulmuş bir yönetim birimidir. Bu birim Merkezi Yönetim Birimi ve Uçuş Planı Operasyonları Bölümünü içermektedir. |
| merkezi hava sahası bilgi fonksiyonu |
centralised airspace data function |
ECAC (Avrupa Sivil Havacılık Konferansı) Devletleri tarafından görevlendirilen ve ulusal hava sahası kullanım planlarında uygun rota bilgisi elde edebilmek için kurulan hava sahası yönetim fonksiyonudur. |
| merkezi işlem birim yükü |
central processing unit load |
Nominal CPU yükü, maksimum giriş/çıkış nominal durumların işlenmesinde verilen işlemcinin CPU yükünün ortalama değeridir. |
| merkezi radnet görüntüleme ve kontrol sistemi |
central radnet monitoring and control system |
Radar ağı görüntülenmesi ve kontrol merkezi. |
| merkezi yönetim birimi |
central executive unit |
CFMU (Merkezi Akış Yönetim Birimi) sorumluluğu üye ülkelerin hava sahasındaki hava trafik akış yönetimi ölçümlerinin yapılması, koordinasyonu ve planlamasıdır. |
| mesafe ölçüm cihazı |
distance measuring equipment |
Uçakta ve yerde bulunan cihazlar yardımıyla, uçağın yerdeki istasyona olan uzaklığını mil cinsinden gösteren cihaz. |
| mesaj formatı |
message format |
Mesajı oluşturan yapısal özelliklerin belirlenmesi. |
| message format |
mesaj formatı |
Mesajı oluşturan yapısal özelliklerin belirlenmesi. |
| metamorfik |
metamorphic |
Önceden mevcut kayaçların, sıcaklık, basınç ve kimyasal olayların etkisi altında metamorfizmaya (başkalaşma olayı) uğraması sonucu oluşan, gelen kayaç türü. |
| metamorphic |
metamorfik |
Önceden mevcut kayaçların, sıcaklık, basınç ve kimyasal olayların etkisi altında metamorfizmaya (başkalaşma olayı) uğraması sonucu oluşan, gelen kayaç türü. |
| meteorological office |
meteoroloji ofisi |
Uluslararası hava seyrüseferi için meteoroloji hizmeti sağlamak üzere kurulmuş ofis.
|
| meteorological visibility |
meteorolojik görüş |
Rasat parkı merkez olmak üzere, değişik yönlerde ölçülen rüyetin, en düşük görüş değeridir. |
| meteoroloji ofisi |
meteorological office |
Uluslararası hava seyrüseferi için meteoroloji hizmeti sağlamak üzere kurulmuş ofis. |
| meteorolojik görüş |
meteorological visibility |
Rasat parkı merkez olmak üzere, değişik yönlerde ölçülen rüyetin, en düşük görüş değeridir. |
| mevcut hızlanma-durma mesafesi |
accelerate-stop distance available |
Mevcut kalkış koşu mesafesi artı, varsa, durma uzantısının uzunluğu. |
| mevcut iniş mesafesi |
landing distance available |
İnen bir uçağın yer koşusu için mevcut ve elverişli ilan edilen pist uzunluğudur. |
| mevcut kalkış koşu mesafesi |
take-off run available |
Kalkan bir uçağın, yerdeki koşusu için mevcut ve elverişli olarak ilan edilen pist uzunluğudur. |
| mevcut kalkış mesafesi |
take-off distance available |
Mevcutta bir aşma sahası varsa, bunun kalkış için koşu mesafesine eklenmesiyle oluşan mesafedir. |
| mevcut yakıt |
fuel remaining |
Uçakta bulunan mevcut yakıt miktarı. |
| mevki belirtici radyo cihazı |
compass locater |
Aletli iniş sistemi (ILS) için ya da son yaklaşma aşamasında seyrüsefer yardımcı cihazı olarak kullanılan mevki belirleyici. |
| meydan kontrol |
tower control |
İniş- kalkış trafiklerine ve havaalanı civarındaki diğer trafiklere hava trafik kontrol hizmetinin verilmesi ile sorumlu ünite. |
| meydan kontrol derecesi |
aerodrome control rating |
Havaalanı kontrol hizmetinde çalışan hava trafik kontrolörlerinin sahip oldukları derece türünü ifade eder. |
| meydan kontrol hizmeti |
aerodrome control service |
Havaalanı trafiği için sağlanan hava trafik kontrol hizmeti. |
| meydan kontrol kulesi |
aerodrome control tower |
Havaalanı trafiğine hava trafik kontrol hizmeti vermek üzere oluşturulmuş birime denir. |
| meydan kontrol ünitesi |
aerodrome control unit |
Uçağın iniş-kalkış safhalarında sorumluluğunu taşıyan hava trafik kontrol ünitesi. |
| meydan kontrolörü |
aerodrome controller |
Havaalanı kontrol hizmeti veren hava trafik kontrolörünü ifade eder. |
| meydan rakımı |
aerodrome elevation |
İniş sahasının (pistin), en yüksek noktasının deniz seviyesinden olan yüksekliğidir. |
| meydan referans noktası |
aerodrome reference point |
Bir havaalanı için belirlenmiş coğrafi referans noktasıdır. Genellikle pist üzerinde belirlenir.
|
| meydan tanıtma işareti |
aerodrome identification sign |
Havaalanının havadan tanınmasına yardımcı olmak üzere havaalanına yerleştirilmiş bir işarettir. |
| meydan trafiği |
aerodrome traffic |
Bir havaalanının manevra sahasındaki tüm trafiklerle, havaalanı civarında uçan hava araçlarının tamamına denir. |
| meydan trafik bölgesi |
aerodrome traffic zone |
Havaalanı trafiğini korumak için bir havaalanı civarında oluşturulan sınırları belirli hava sahasına denir. |
| meydan trafik paterni |
aerodrome traffic circuit |
Havaalanı görüşü içerisinde hareket eden uçakların izlenmesi için özel olarak belirlenmiş yol. |
| meydan turu |
circle to runway |
Hava trafik kontrolörünce belirtilen havaalanı trafik paterni dahilinde inilecek piste yapılan yaklaşma manevrası. |
| meydan uçuş bilgi hizmeti |
aerodrome flight information service (AFIS) |
Havaalanı kontrol hizmeti şartlarının günün tamamı veya belirli bir bölümü için doğrulanmadığı havaalanlarında uçuş güvenliğinin sağlanabilmesi için IGA (Uluslararası Genel Havacılık) tarafından hava trafik hizmetleri otoritesinin kararıyla tanımlanan şartlar. |
| meydan uçuş bilgi ünitesi |
aerodrome flight information unit |
Havaalanı trafiğine uçuş bilgi hizmeti sağlamak amacıyla havaalanı içerisine kurulan ünite. |
| microcrack |
mikro çatlak |
Beton üzerinde oluşan gözle görülemeyen çok ince çatlak. |
| microwave landing system (MLS) |
mikrodalga iniş sistemi |
Mikrodalga spektrumunda çalışan bir hassas aletli yaklaşma sistemi. ILS sistemine göre oldukça gelişmiş özelliklere sahiptir. Pist merkez hattına göre ±40 derece yatay ve süzülüş yolunda 0.1 ve 15 derece arasında dikey kaplama sağlayarak eğrisel yaklaşmaya müsaade eder. |
| middle marker |
orta marker |
Yüksekliği piste göre 200 feet olan ILS süzülüş hattının ortasında belirlenmiş bir noktadaki marker vericisidir. |
| mikro çatlak |
microcrack |
Beton üzerinde oluşan gözle görülemeyen çok ince çatlak. |
| mikrodalga iniş sistemi |
microwave landing system (MLS) |
Mikrodalga spektrumunda çalışan bir hassas aletli yaklaşma sistemi. ILS sistemine göre oldukça gelişmiş özelliklere sahiptir. Pist merkez hattına göre ±40 derece yatay ve süzülüş yolunda 0.1 ve 15 derece arasında dikey kaplama sağlayarak eğrisel yaklaşmaya müsaade eder. |
| mikser |
mixer |
Mekanik karıştırıcı |
| minimum crossing altitude |
asgari katediş irtifası |
Asgari yol IFR irtifası (MEA) daha yüksek olan bir yola doğru ilerleyen bir hava aracının belirli fiksleri kat etmesi gereken asgari irtifa. |
| minimum descend altitude |
asgari alçalma irtifası |
Elektronik süzülüş hattı bilgisinin sağlanmadığı standart alet yaklaşma prosedürü uygulamalarında, son yaklaşmada veya turlu yaklaşma sırasında alçalmaya müsaade edilen, deniz seviyesi üzerinde feet cinsinden ifade edilen en düşük irtifa.
|
| minimum fuel |
asgari yakıt |
Bir uçağın kabul edilebilir bir miktarda gecikmeli veya gecikmesiz olarak varış yerine ulaşması için gerekli olan yakıt miktarıdır. Bu bir acil durum değildir, fakat usule aykırı aşırı bir gecikme durumunda bir acil durumun olabileceğini gösterir.
|
| minimum holding altitude |
asgari bekleme irtifası |
Bir bekleme paterni için seyrüsefer ve iletişim sinyal kapsaması ve mania aşma gereksinimlerini sağlayan en düşük irtifa. |
| minimum navigation performance specification |
asgari seyrüsefer performans şartnamesi |
MNPS dizaynlı hava sahasında operasyon yapabilmesi maksadıyla, bir uçağın minimum seyrüsefer performans kabiliyetine sahip olması için gerekli olan standartların bir düzenlemesidir. Ek olarak, uçak MNPS operasyonları için tescil ülkesi tarafından sertifikalandırılmış olmalıdır. |
| minimum reception altitude |
asgari algılama irtifası |
Bir kavşak noktasının tanımlanabileceği en düşük irtifa.
|
| minimum sector altitude |
asgari sektör irtifai |
Acil durum şartlarında kullanılabilecek, bir radyo seyrüsefer yardımcısı merkez olmak üzere; 46 km yarı çaplı bir sektör içinde kalan sahada bulunan tüm manialardan asgari 300 m (1000 feet) yükseklik sağlayan en düşük irtifa. |
| minumum alma irtifası |
minumum reception altitude |
Bir kavşak noktasının tanımlanabileceği en düşük irtifa. |
| minumum reception altitude |
minumum alma irtifası |
Bir kavşak noktasının tanımlanabileceği en düşük irtifa. |
| mishandled |
yanlış yönlendirilmiş bagaj |
Kasıtsız olarak ve istenmeyen nedenlerle yolcu veya kabin ekibinden ayrılan veya yolcunun gittiği yerden başka bir yere gönderilen bagajdır. |
| missed approach |
pas geçme |
Bir iniş için bir aletli yaklaşma tamamlanamadığı zaman pilot tarafından idare edilen bir manevradır. |
| missed approach point |
pas geçme noktası |
İniş talimatı almış bir uçağın pilotunun herhangi bir sebeple iniş yapmayıp pas geçmesi. |
| missed approach procedure |
pas geçme usulü |
Yaklaşma tamamlanamazsa takip edilecek usül. |
| mixer |
mikser |
Mekanik karıştırıcı. |
| mod S |
mode S |
Hava trafik hizmetlerinde kullanılmak üzere geliştirilen, tanımlama ve teşhisin yanı sıra hava-yer mesaj alışverişi de sağlayarak sözlü konuşmaları asgariye indirmeyi amaçlayan bir seyrüsefer sistemi. |
| mod S ikincil gözetim radarı |
mode S secondary surveillance radar (MSSR) |
Klasik SSR radarlarından farklı olarak uçakların 24 bit`lik ICAO adresleri ile seçici olarak sorgulandığı sistem. |
| mode S |
mod S |
Hava trafik hizmetlerinde kullanılmak üzere geliştirilen, tanımlama ve teşhisin yanı sıra hava-yer mesaj alışverişi de sağlayarak sözlü konuşmaları asgariye indirmeyi amaçlayan bir seyrüsefer sistemi. |
| mode S secondary surveillance radar (MSSR) |
mod S ikincil gözetim radarı |
Klasik SSR radarlarından farklı olarak uçakların 24 bit`lik ICAO adresleri ile seçici olarak sorgulandığı sistem. |
| moisture |
nem |
Nem, havada bulunan su buharı miktarıdır. |
| monitoring |
izlemek |
Hava trafik kontrolörünün temel fonksiyonudur. Radar ekranında trafiğin takip edilmesi. |
| monopulse ikincil gözlem radarı |
monopulse secondary surveillance radar |
Tek sinyalle uçağın yerini tespit edebilen SSR. |
| monopulse secondary surveillance radar |
monopulse ikincil gözlem radarı |
Tek sinyalle uçağın yerini tespit edebilen SSR. |
| monorail system |
raylı sistem |
Tek hat üzerinde havadan, el değmeden Seviye 5 bölgesindeki kirli bagajların taşınmasında kullanılan raylı sistemi. |
| mortar (mixture) |
harç |
Mineral esaslı bir bağlayıcı, harç kumu, su ve gerektiğinde katkı maddelerinin uygun oranlarda karışımları ile oluşturulan bir yapı malzemesidir. |
| movement area |
hareket sahası |
Bir havaalanının, manevra sahasından ve apron (lar) dan oluşan, hava araçlarının kalkışı, inişi ve taksi yapması için kullanılacak bölümü. |
| movement area (runway-apron-taxiway) |
hareket PAT (pist-apron-taksi yolu) sahası |
Hava araçları ve bunların faaliyetleri ile ilgili araç ve gereçlerin hareket ve park edilmesinde kullanılan asfalt, beton ve toprak yapıdaki pist, apron ve taksi yolları ile yakın çevresi. |
| mud ground |
çamur zemin |
Bataklık, organik zeminler, zemin emniyet gerilmesi 0 kg/ cm². |
| muhtemel dairesel hata |
probable circular error |
mikrodalga iniş sistemi |
| muhtemel kalkış talimatı zamanı |
expected departure clearance time |
Bir uçağın kalkış için talimatı alabileceği en uygun zaman. |
| muhtemel varış zamanı |
estimated time of arrival (ETA) |
IFR hava aracı için gidiş meydanında aletli yaklaşma usulünün dizayn edildiği fiks varsa bu fikse varış zamanıdır. Böyle bir fiks ya da seyrüsefer yardımcı cihazı yoksa ya da hava aracı VFR ise meydan üzerinde olacağı tahmin edilen zamandır. |
| muhtemel yaklaşma zamanı |
expected approach time (EAT) |
IFR bir hava aracının muhtemel bir gecikme/beklemenin ardından, iniş için yaklaşmasını tamamlamak üzere fiksi terk edeceği tahmin edilen zamandır. |
| multi channel tracking (MCT) |
çoklu kanal izleme |
Radarlardan gelen ham bilgileri işleyerek plot bilgisine dönüştüren sistemdir
|
| multi radar tracking (MRT) |
çoklu radar izleme |
MCTden gelen radar plot bilgisini iz bilgiye dönüştürerek kontrolörlerin önündeki displaylere ve FDP’ ye aktaran sistemdir. |
| mutual recognition |
karşılıklı tanıma |
JAA Üyesi bir ülkenin lisans ve sağlık konularında JAA Merkezince yapılan gerekli denetimlerden başarı ile geçtikten sonra, bu ülkenin eğitim, lisans, yetki, yetkilendirme ve sınav konularında JAR-FCL’e göre yaptıkları işlem ve belgelerinin ilave bir işleme tabi tutulmadan diğer JAA üyesi ülkelerce kabul edilmesidir. |
| Müdahale Süresi |
Response Time |
ARFF (Havaalanı kurtarma ve yangınla mücadele) birimine verilen ilk alarmın alındığı süreyle, olay yerine ilk ulaşan yangın söndürme aracının üzerinde taşıdığı yangın söndürme malzemesine yönelik olarak belirlenen deşarj oranının %50`sini uyguladığı zamana kadar geçen süredir. |
| mürettebat |
crew |
İşletici tarafından uçuş süresinde bir hava aracında görevlendirilen şahıslardır. |
| müsaade edilen seviyeden sapma |
cleared flight level deviation |
Bir uçuşun müsaade edildiği seviye ile muhafaza edilen seviye arasındaki fark. Müsaade edilen seviyeden sapma, uçuşun verilen seviyeye uyumluluğunun bozulması durumlarının belirlenmesi amacıyla kullanılır. |
| müsaade edilen uçuş seviyesi |
cleared flight level |
Bir uçuşun muhafaza ettiği ya da ulaşmaya çalıştığı uçuş seviyesi. |
| müsaade sınırı |
Clearance Limit |
Bir ATC müsaadesinin geçerli olduğu son noktaya denir |
