Oturum Aç

Republic of Türkiye Ministry of Transport and Infrastructure

General Directorate Of State Airports Authority

88 Logo
red Logo
444 34 64

TR

Dictionary of Aviation Terms

Font Size
A

Türkçe Terim İngilizce Terim AÇIKLAMA
com-centre haberleşme merkezi Kendisine bağlı haberleşme istasyonlarının mesaj trafiğini yönlendirmekle sorumlu haberleşme merkezidir.
communication management unit haberleşme yönetim birimi Bilgi sağlama hizmetine yönelik haberleşme yönetim birimi; hava-yer ya da diğer yer çalışma ağları arasında bilgi transferine olanak sağlamaktadır.
bulk modulus hacim modülü Basınç yüklemesine maruz kalan bir malzemenin hacmindeki azalmayı tarif eden elastik bir özelliktir.
bulk modulus hacim modülü Basınç yüklemesine maruz kalan bir malzemenin hacmindeki azalmayı tarif eden elastik bir özelliktir.
---- hadise İşletme güvenliğini olumsuz etkileyen ya da etkileyebilecek, bir hava aracının kullanılmasıyla ilişkili, kazadan (accident) farklı olarak ortaya çıkan durum.
lightweight aggregate hafif agrega Birim ağırlığı 1200 kg/m3’ü aşmayan agregadır.
week hafta Birbirini takip eden 7 gündür.
el tipi metal arama dedektörü hand-held metal detector Güvenlik kontrol noktalarında veya gerekli görülen diğer yerlerde, yolcu ve personelin geçişlerinde güvenlik taramasının bölgesel yapılabilmesi amacıyla sadece metale duyarlı olan detektörü.
hangar hangar Havaalanında uçakların bakım ve onarımlarının yapılması veya muhafaza edilmesi amacıyla kullanılan genellikle büyük yapılı binalar.
hangar hangar Havaalanında uçakların bakım ve onarımlarının yapılması veya muhafaza edilmesi amacıyla kullanılan genellikle büyük yapılı binalar.
--- hangar binası Uçakların bakım ve konaklamalarının yapıldığı bina.
mortar (mixture) harç Mineral esaslı bir bağlayıcı, harç kumu, su ve gerektiğinde katkı maddelerinin uygun oranlarda karışımları ile oluşturulan bir yapı malzemesidir.
sertleşmiş beton hardened concrete Katılaşma olayından sonraki duruma verilen ad.
operation control Harekat Kontrol Harekat Kontrol
movement area (runway-apron-taxiway) hareket PAT (pist-apron-taksi yolu) sahası Hava araçları ve bunların faaliyetleri ile ilgili araç ve gereçlerin hareket ve park edilmesinde kullanılan asfalt, beton ve toprak yapıdaki pist, apron ve taksi yolları ile yakın çevresi.
movement area hareket sahası Bir havaalanının, manevra sahasından ve apron (lar) dan oluşan, hava araçlarının kalkışı, inişi ve taksi yapması için kullanılacak bölümü.
behaviour anchored rating scales harekete dayalı değerlendirme ölçekleri Özel yönleri temsil eden küme içinde, hareketli yönlere odaklanma performansı ölçümünde kullanılır.
behaviour anchored rating scales harekete dayalı değerlendirme ölçekleri Özel yönleri temsil eden küme içinde, hareketli yönlere odaklanma performansı ölçümünde kullanılır.
precision approach procedure hassas aletli yaklaşma usulü Operasyon kategorisine göre tanımlanan minimaları ile hassas yatay ve dikey yol gösterme/ yardım imkanı veren aletli yaklaşma usulüdür.
non-precision approach procedure hassas olmayan aletli yaklaşma usulü Yatay yol gösterme/yardım imkanı verip dikey yol gösterme/ yardım imkanı vermeyen aletli yaklaşma usulüdür.
critical facility hassas tesis Hasar gördüğünde havaalanı fonksiyonlarının ciddi şekilde aksamasına yol açacak olan ve havaalanı içinde veya havaalanına direkt bağlantılı bulunan tesis ve yerler.
precision approach hassas yaklaşma Yerde kurulan elektronik cihazlarla desteklenen aletli yaklaşma sistemi.
Precision Approach Lights Hassas Yaklaşma Işıkları A) Kategori I “Calvert” Sistem Yaklaşma Işıkları: Pist merkez hattı uzantısı üzerinde, eşikten itibaren 900 metre mesafeye kadar uzanan, her 150 metrede bir çapraz bar bulunan Yaklaşma Işık Sistemleridir. Meteorolojik şartlar olumsuz ise merkez hattı flashing ışıkları ile takviye edilir. B) Kategori I Baret Sistem Yaklaşma Işıkları: Pistin merkez hattı uzantısı üzerinde, eşikten itibaren 900 metre mesafeye kadar uzanan, 300. metrede 1 adet çapraz barı bulunan ışık sistemidir. Meteorolojik şartların olumsuz olması halinde Baret sistem CAT I yaklaşma ışıklarının da, son 600 metrelik kısmı flashing ışıkları ile takviye edilmelidir. C) Kategori II “Calvert” Sistem Yaklaşma Işıkları: Pistin merkez hattı uzantısı üzerinde, eşikten itibaren 900 metre mesafeye kadar uzanan, ilk 300 metrelik kısmında merkez hattının her iki yanında, tekerlek temas ışıkları ile aynı doğrultuda, kırmızı renkli yan sıra ışıkları bulunan, yine aynı 300 metrelik kısımda yer alan merkez hattı ışıkları 4’lü baret şeklinde olan ışık sistemidir. D) Kategori II Baret Sistem Yaklaşma Işıkları Pistin merkez hattı uzantısı üzerinde, eşikten itibaren 900 metre mesafeye kadar uzanan, 150 ve 300. metrede 2 adet çapraz barı bulunan, ilk 300 metrelik kısmında merkez hattının her iki yanında, tekerlek temas ışıkları ile aynı doğrultuda, kırmızı renkli yan sıra ışıkları bulunan ışık sistemidir.
precision approach category hassas yaklaşma kategorisi Bir standart alet alçalma uygulamasında uçak, 60 m (200 feet) karar yüksekliğine kadar alçalabilmektedir.
precision approach runway hassas yaklaşma pisti Bknz. aletli pist (Instrument runway)
precision approach radar (PAR) hassas yaklaşma radarı Son yaklaşma hattı boyunca uçağın teorik olarak belirlenmiş son yaklaşma hattına göre yatay ve dikey yönde sapmaları ile pist eşiğine göre pozisyonunu belirler.
Precision Approach Path Indicator HASSAS YAKLAŞMA YOL GÖSTERGESİ (PAPI): Pilotlara iniş esnasında yardımcı olan, pist yanı başında konuşlanmış, kırmızı ve beyaz renkli görsel işaretler arasındaki ayırım ilkesinden faydalanılarak doğru bir yaklaşma koridoru sağlayan ışık sistemleridir. Yaklaşma ışık sistemleri arasında en güçlü görsel yardımcı ışıklı sistemlerdir. PAPI ışık hüzmesi, gündüz açık havada 6-15 km, gece açık hava da ise 15-30 km. mesafeden görülür. PAPI, aletli iniş sistemi (ILS) ile teçhiz edilmemiş havalimanlarında görsel bir ILS vazifesi görür. İnişin son yaklaşma (final) safhasında uçağın doğru süzülüş hattı üzerinde olduğu renk farklarına bakılarak tespit edilir. Doğru süzülüş hattındaki bir uçağın pilotu 2 kırmızı, 2 beyaz lamba görür. Beyazların sayısının artması uçağın normalden yüksekte olduğunu, kırmızı lambaların artması uçağın alçaktan yaklaştığını belirtir. PAPI lambaları, pist eşiğinin (threshold) yaklaşık 300 metre ilerisine, piste dik şekilde yerleştirilir.
non precision approach runway hassas yaklaşmasız pist ILS/MLS gibi hassas yaklaşma seyrüsefer yardımcıları olmayan pisttir.
precision -code hassas-kod Küresel Konumlandırma (GPS) sisteminde Amerikan ordusunun ve yetkilendirilmiş kullanıcıların kullanımı için geçerli olan koddur.
ambulift hasta/engelli/yaşlı nakil aracı Yolcu merdivenini kullanamayan hareket kabiliyeti kısıtlı, hasta, yaşlı ve engelli yolcuların uçaktan iniş ve uçağa binişi ile PAT sahasında hava aracıterminal/ terminal-hava aracı arasında nakli için kullanılan yükselme/alçalma özelliğine de sahip özel donanımlı araç.
line maintenance hat bakımı Hava aracının /hava aracı parçasının onaylanmış standartlara uygun olarak hangar gerektirmeyen bakım, onarım, parça değiştirme ve hasar giderme işlemlerinin yapılmasıdır.
error hata Ölçülen değer ile fiziksel değer arasındaki meydana gelen farklılık.
false plot hatalı görüntü Uçağın gerçek pozisyonundan farklı bir pozisyonda radarda görünmesi.
false track hatalı iz Radar sistemindeki teknik konulardan kaynaklanan yanlışlıklar.
air–ground communication hava - yer haberleşmesi Hava araçları ile uçaklarla yer istasyonları veya merkezler arasındaki iki yönlü haberleşme.
aircraft hava aracı Sabit yüzeyler üzerinde bir takım aerodinamik reaksiyonlarla havada tutunabilen, havadan ağır, motor gücüyle işleyen araç.
aircraft hava aracı Sabit yüzeyler üzerinde bir takım aerodinamik reaksiyonlarla havada tutunabilen, havadan ağır, motor gücüyle işleyen araç.
aircraft maintenance area hava aracı bakım alanı Uçakların bakımı amacıyla havaalanı dahilinde tahsis olunmuş tüm yer, saha ve tesislerdir. Apronları, hangarları, bina ve atölyeleri, araç park yerlerini ve bunlara bağlanan yolları da kapsar.
aircraft maintenance licence hava aracı bakım lisansı İçeriğinde belirtilen herhangi bir hava aracı temel kategori ve hava aracı tipi için, bilgi ve bakım deneyimi olarak bu yönetmeliğin gereksinimlerini karşılayan personelin niteliğini gösteren belgedir.
aircraft data hava aracı bilgileri Uçak tanımlanması, uçak tipi, uçak ekipmanları ile ilgili bilgileri kapsar.
aircraft call-sign hava aracı çağrı adı Hava-yer muhaberesinde hava aracının tanımlanması için kullanılır.
aircraft call-sign hava aracı çağrı adı Hava-yer muhaberesinde hava aracının tanımlanması için kullanılır.
aircraft security search hava aracı güvenlik araması Yasaklı maddelere karşı hava aracının iç ve dışının derinlemesine, çok ayrıntılı aranması.
aircraft security check hava aracı güvenlik kontrolü Hava aracının, yolcuların erişebilecekleri iç kısmının ve uçak altı (hold) bölümünün şüpheli nesneler, silah, patlayıcı ve diğer tehlikeli maddelere karşı aranmasını.
aircraft communications addressing and reporting system hava aracı iletişim yöneltme ve raporlama sistemi Radyo veya uydu vasıtasıyla hava araçları ile yer istasyonları arasında kısa ve nispeten basit mesajların iletilmesini sağlayan dijital veri bağlantı sistemidir.
aircraft operator hava aracı işleticisi 2920 sayılı Kanun ile buna bağlı yönetmelik, genelge ve talimatlar çerçevesinde faaliyet gösteren, Ulaştırma Bakanlığı tarafından onaylı geçerli ruhsat veya sertifikaya sahip gerçek veya tüzel kişiler ile yabancı sivil hava aracı siciline kayıtlı hava araçlarını işleten gerçek veya tüzel kişilerdir.
aircraft category hava aracı kategorisi Uçak, helikopter, planör ve serbest balon gibi belirli temel özelliklere göre hava aracının sınıflandırılmasıdır.
aircraft identification hava aracı tanıtımı Hava – yer haberleşmesinde bir hava aracının çağrı sinyali veya yerde hava trafik hizmet haberleşmesi yapan bir hava aracının tanımlanması için belirlenmiş bir harf veya rakam grubu.
aircraft type hava aracı tipi Hava araçlarının uygun ICAO hava aracı tanıtıcısı ile ya da ICAO tanıtıcılarının mevcut olmadığı yerlerde açık lisanla tanımlanmasıdır. Kullanımı, uçuş karakteristikleri veya uçuş ekibinde değişikliğe neden olacak modifikasyonlar hariç, diğer bütün modifikasyonları ve temel dizaynı aynı olan hava araçlarıdır.
airplane accident hava araç kazası Uçuş harekatı esnasında, kişilerin tali nedenlerle ve/veya kendi kendini veya birbirlerini yaralamaları veya uçuş ekibi ve yolcular için ayrılan yerler dışında saklanarak kaçak seyahat edenlerin yaralanmaları hariç olmak üzere, hava aracı içinde veya hava aracından kopan parçalarda dahil olmak üzere hava aracının herhangi bir parçasının çarpmasıyla veya hava basıncına maruz kalmak suretiyle çok ağır derecede yaralanması, motor ve aksesuarlarda meydana gelen arıza ve hafif hasarlar hariç olmak üzere hava aracının fiziksel yapısının veya performansının ve uçuş karakteristiğinin menfi yönde etkilendiği ve bunların değiştirilmesi veya tamirini gerektirecek derecede hasar ve arızalanması, hava aracının kaybolması veya enkaza ulaşılamayacak bir yere düşmesi ile sonuçlanan olaylardır.
Airborne Collision Avoidance System (ACAS) hava çarpışmalarından korunma sistemi Pilotlara, transponder`la donatılmış uçaklarla olası bir çarpışmayı ikaz eden; yer cihazlarından bağımsız olarak çalışan SSR transponder sinyallerinden yararlanan bir uçak sistemi.
air content hava içeriği Betondaki kapalı agrega boşlukları haricinde mevcut hava hacminin beton hacmine oranının yüzdesel ifadesidir.
air cargo hava kargosu Havadan taşınan yükler, transit mallar, kuryeler, posta malzemeleri, diplomatik posta, fabrika ürünleri, yolcusuz bagajlar ve cenazeler.
notice to airmen publication hava personelini ikaz yayını 28 günde bir yayınlanan, öncelikle pilotlar için hazırlanmış, uçuş emniyetini ilgilendiren güncel NOTAM bilgilerini ve havacılık ile ilgili diğer ilave bilgileri içeren yayınlardır.
airspace hava sahası Ölçülendirme parametreleri ile tanımlanmış hacimli bir alan.
airspace capacity hava sahası kapasitesi Uçaklar arasındaki ayırma minimaları ve emniyet standartları, saha seyrüseferi direkt rotaları ve diğer faktörler göz ardı edilmeden, hava trafik kontrol sektörlerindeki trafik artış kapasitesinin belirlenmesi.
air space responsibility volume hava sahası sorumluluk bölgesi Teknik ekipmanların kullanımı sayesinde, havacılıkla ilgili hizmet sağlanabilecek hava sahası.
airspace structure hava sahası yapısı Uçuşun belli bir aşamasında, uçuş emniyetinin sağlanması amacıyla tasarlanan hava sahası bölümü.
flexible use of airspace (FUA) hava sahasının esnek kullanımı Hava sahasının yalnız askeri veya sivil amaçlar için değil, kullanıcının belirleyici olması temel prensibine uygun hale getirilmesi amaçlanmıştır.
air defence identification zone hava savunma teşhis bölgesi Ulusal güvenlik amacıyla; uçakların kontrolü, teşhis ve tanımlama yapılabilmesi için belirlenmiş, yeryüzünden yukarı doğru uzanan hava sahası bölümüdür.
air navigation service provider (ANSP) hava seyrüsefer hizmet sağlayıcı Hava seyrüsefer hizmetlerini sağlamaktan sorumlu kamu kuruluşu DHMİ Genel Müdürlüğüdür.
air navigation service (ANS) hava seyrüsefer hizmeti Uluslararası hava seyrüseferinin emniyet, düzenlilik ve etkinlik konularında sağladığı hizmeti tanımlamak için kullanılan genel bir terim.
procedures for air navigation services hava seyrüsefer hizmetleri için belirlenmiş yöntemler ICAO tarafından belirlenmiş hava trafik hizmetleri konusunda yayınlanmış yöntemler.
air navigation commission hava seyrüsefer komisyonu Prensip olarak hava seyrüseferinde uluslararası standardizasyonun sağlanması amacıyla kendi sorumluluğunda çalışmalar yapan komisyon.
air navigation plan hava seyrüsefer planı Uluslararası ATM (Hava Trafik Yönetimi) şartlarının koordine edilmesi amacıyla, dünya belirli sayıda ICAO hava seyrüsefer bölgesine ayrılmıştır. Bu bölgeler kendi içlerindeki özel durumlar (trafik yoğunluğu, sosyo-ekonomik, teknolojik faktörler vb.) göz önüne alınarak sınıflandırılmıştır.
air navigation facility hava seyrüsefer üniteleri Hava seyrüsefer amaçlı kullanılan; iniş sahası, ışıklar, meteoroloji ekipmanları, muhabere cihazları, elektrik / elektronik bütün donanımlardır.
air entrainer-air entraining hava sürükleyici Beton içinde çok küçük boyutlu ve eşit dağılan hava kabarcıkları oluşturarak betonun geçirimsizliğini ve dona karşı direncini ve işlenebilirliğini artıran katkı malzemesidir.
weather/meteorological forecast hava tahmini Belirli bir zaman ya da süre için ve belirli bir bölge ya da hava sahası bölümü içinde beklenen meteorolojik koşulları içeren rapor.
air taxi /hover taxi hava taksi Bir helikopterin yerden yaklaşık 100 feet yüksekliğe kadar gerçekleşen uçuşudur.
airside hava tarafı Havaalanında, pistleri, taksi yollarını, apronları ve bunlara bitişik sahaları ve belirli durumlarda doğrudan uçuş faaliyeti amacıyla kullanılan bina ve yapıları veya bunların bazı kısımları ve bu bölümlerin hepsine girişin kontrollü olduğu yerler.
air traffic hava trafiği Bir havaalanının manevra sahasında hareket eden hava araçları ile uçuştaki hava araçların tamamına denir.
air traffic flow management hava trafik akış yönetimi Emniyetli, düzenli ve hızlı bir hava trafik akışına katkı sağlamak amacıyla mümkün olduğu ölçüde ATC kapasitesinden yararlanarak, trafik sayısının ilgili ATS otoritesince bildirilen kapasitelerle uygunluğunun sağlanması amacıyla verilen hizmet.
air traffic flow management centre (ATFM) hava trafik akış yönetimi merkezi ATC sistemlerinin yeterliliği ve havaalanı kapasitelerine uygun olarak, trafik akışının belirlenen saha ve zamanlarda idaresinin sağlandığı merkez.
air traffic safety electronics personnel hava trafik emniyeti elektronik personeli Hava trafik yönetimi dahilinde bulunan haberleşme, seyrüsefer, radar ve bilgi işlem sistemlerinin çalıştırılması ve bakımından sorumlu olarak lisanslı ve bu lisansa işlenmiş derece veya derecelere verdiği yetkiler dahilinde doğrudan hizmet veren personel (SHY-5 Hava Trafik Emniyeti Elektronik Personeli Sertifika ve Lisans Yönetmeliği).
air traffic service route hava trafik hizmet yolu İçinde, hava trafik hizmetinin sağlandığı, trafiğin akışı için dizayn edilmiş yollardır. Havayolu, tavsiyeli yol, kontrollü/ kontrolsüz yol, geliş/gidiş yolları v.b.kategorilere ayrılır.
air traffic service (ATS) hava trafik hizmeti Uçuş bilgi hizmeti, ikaz hizmeti, hava trafik tavsiye hizmeti ve hava trafik kontrol hizmeti (saha kontrol hizmeti, yaklaşma kontrol hizmeti, meydan kontrol hizmeti) için kullanılan genel bir terimdir.
air traffic services communication hava trafik hizmetleri haberleşmesi Uçuş emniyetini etkileyebilecek faktörlerin, meteorolojik bilgilerin, pozisyon raporlarının iletilmesi.
air traffic services airspace hava trafik hizmetleri hava sahaları Alfabetik sıraya göre düzenlenmiş, içerisinde özellikli uçuşların operasyon yapabildiği, özellikli hava trafik hizmetlerinin ve uçuş kurallarının uygulandığı hudutları belirlenmiş hava sahalarıdır.
air traffic services reporting office hava trafik hizmetleri rapor ofisi Hava trafik hizmetleri ile ilgili raporlarla uçuş öncesi yayınlanan planları almak üzere tesis edilmiş üniteye denir.
air traffic services unit (ATSU) hava trafik hizmetleri ünitesi Hava trafik kontrol ünitesi, uçuş bilgi merkezi veya hava trafik hizmetleri rapor ofisi hizmetlerinin verildiği birim.
air traffic control (ATC) hava trafik kontrol Hava trafiğine hızlı, emniyetli ve düzenli bir akış sağlamak için ilgili otorite tarafından verilen hizmet.
air traffic control service hava trafik kontrol hizmeti Hava araçları ile hava araçları arasında, manevra sahasında hava araçları ile mânialar arasında çarpışmaları önlemek, hızlı ve düzenli bir trafik akışı sağlayarak muhafaza etmek amacıyla verilen hizmete denir.
air traffic control centre hava trafik kontrol merkezi Coğrafi olarak ayrılmış bölgelerde, hava trafik kontrol hizmeti veren ünite.
air traffic control clearance hava trafik kontrol müsaadesi Bir hava trafik kontrol ünitesi tarafından hava araçlarının belirlenmiş özel durumları için verilen onay.
integration of ATC systems hava trafik kontrol sistemlerinin bütünleşmesi Hava trafik kontrol sistemlerinden üst düzey yarar sağlamak için tüm meydan ve havalimanlarında aynı tip seyrüsefer yardımcı cihazı ve elektronik alt yapısının kullanılması.
air traffic control requests hava trafik kontrol talepleri Pilotun, hava trafik kontrol ünitesinden uçağın seyrüseferi ile ilgili taleplerini ifade eder.
air traffic control instructions hava trafik kontrol talimatları Pilota kontrolör tarafından uygulaması için verilen talimatlar.
air traffic control unit hava trafik kontrol ünitesi Saha kontrol merkezi, yaklaşma kontrol ünitesi ve meydan kontrol kulesi için kullanılan genel bir terimdir.
proficiency test ın english language for ATCos hava trafik kontrolörleri için ingilizce yeterlilik testi Hava trafik kontrolörlerinin, ICAO standartlarına uygun olarak İngilizce yeterliliklerini tespit amacıyla tasarlanmış test.
air traffic controller (ATCo) hava trafik kontrolörü Hava trafik kontrolör lisansına haiz ve bu lisansa hizmet sağlayıcı kuruluş tarafından işlenmiş derece veya derecelerin verdiği yetkiler dahilinde doğrudan hava trafik kontrol hizmeti veren kişi.
common core content of ATCo training hava trafik kontrolörü eğitiminin temel içeriği Avrupa Sivil Havacılık Konferans sahası için yaratılan bu projeler; eğitim örnekleri, testler ve performans konularını içermektedir.
air traffic controller license hava trafik kontrolörü lisansı Temel hava trafik eğitimini tamamlayan bir aday hava trafik kontrolörünün yeterlilik düzeyini tespit etmek amacıyla yapılan sınav sonucunda başarılı olanlara verilen yeterlilik belgesidir.
air traffic control radar beacon system hava trafik kontrolü radar bikın sistemi Sorgulama metodu ile çalışan (alıcı/verici ve transponder olması gerekir) gözlem radar sistemi.
air traffic control complexity hava trafik kontrolünün karmaşıklığı Hava trafiğindeki yoğunluk veya hava sahası karmaşıklığı sebebiyle hava trafiğinin kontrol yükünün artması.
Air Traffic Control Coordination hava trafik kontrolünün koordinasyonu ATC üniteleri, kontrolörler veya ilgili otorite arasında koordinasyonun sağlaması.
air traffic advisory service hava trafik tavsiye hizmeti Tavsiyeli yol ve sahalarda uçuş yapan IFR hava araçları arasında mümkün olduğunca çarpışmayı önlemek üzere verilen hizmete denir.
air traffic management hava trafik yönetimi Operasyonların tüm safhaları sırasında, uçakların güvenli ve etkin hareketlerini sağlamak için gerekli olan fonksiyonlarının (hava trafik hizmetleri, hava sahası yönetimi ve hava trafik akışı yönetimi) bir araya gelmesidir.
air traffic management radar tracker and server system hava trafik yönetimi radar takip ve sunucu sistemi Eurocontrol`ün özel sektöre geliştirtiği radar data işleme sistemidir (HW-SW).
air transit route hava transit rotası Helikopterlerin havadaki transit hareketi için oluşturulmuş, yüzeydeki belirli bir yol.
air-ground communication hava yer haberleşmesi Hava araçları ile yer yüzeyinde bulunan istasyonlar ya da merkezler arasındaki iki yönlü haberleşme.
airway hava yolu Koridor formatında oluşturulmuş kontrollü saha veya bu sahanın bir bölümüne denir.
air operator certificate hava yolu işletme ruhsatı Havayolu işletmecilerine ticari uçuş yapabilmeleri için ilgili otorite tarafından verilen belgedir.
airway bill hava yolu konşimentosu Bir noktadan başka bir noktaya hava taşıması ile gönderilen kargoyu ve bu kargonun taşıyıcı, gönderici ve alıcısını, hangi şartlarda bu kargonun taşındığını, taşıma değerini; değerli kargo, canlı hayvan, cenaze, tehlikeli madde veya bozulabilir kargonun taşıma şeklini; işgal ettiği hacim ve ağırlığını belirleyen, düzenleyen bir hava taşıma senedi.
air carrier hava yolu taşıyıcısı Bütünü ya da bir bölümü içinde hava araçların; iniş, kalkış ve yer hareketlerini gerçekleştirebilmeleri için karada veya suda oluşturulmuş, (bina, tesis ve teçhizatla donatılmış) tanımlanmış saha.
airport/aerodrome havaalanı Bütünü ya da bir bölümü içinde hava araçların; iniş, kalkış ve yer hareketlerini gerçekleştirebilmeleri için karada veya suda oluşturulmuş, (bina, tesis ve teçhizatla donatılmış) tanımlanmış saha.
airport lighting havaalanı aydınlatması Bir havaalanına yerleştirilmiş, farklı aydınlatma sistemlerinin tümünü ifade eder.
aerodrome beacon havaalanı bikını Havalimanının en yüksek noktasına, genellikle kule üzerine tesis edilen, bir havalimanının yerinin havadan tanınması için kullanılan, yeşil-beyaz ışık veren ve dakikada 12-30 defa çakan döner ışık sistemidir. Gece trafiğine açık tüm havalimanlarında bulunur.
airport surveillance radar havaalanı gözlem radarı 10 NM yarıçaplı (18 km) bir alan içerisinde iniş, kalkış ve geçiş bölgesindeki uçaklara operasyonel hizmet vermek için kullanılan radar.
airport security alert phase plan havaalanı güvenlik alarm durumu planı MSHGP’nın 17. Eki doğrultusunda Mülki İdare Amirliği’nce hazırlanması gereken planı.
airport security plans havaalanı güvenlik planları Havaalanında kullanılan, Havaalanı Güvenlik Programı, Acil Durum Planı, Muhtemel Harekat Tarzı Planı, Havacılık İşletmeleri Güvenlik Planlarını.
airport security programme havaalanı güvenlik programı Havaalanıı sınırları içerisinde, sürekli, yeterli ve istenilen seviyede güvenliğin sağlanabilmesi amacıyla, mevcut personel, araç, gereç ve teçhizatın sağlanmasını belirleyen ve bu konudaki tüm faaliyetlerin akışını düzenleyen talimatı.
airport operator havaalanı işletmecisi Havaalanı işletiminden sorumlu kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve özel tüzel kişiler.
airport capacity havaalanı kapasitesi Havaalanı işleticileri tarafından, belirlenmiş bir zaman dilimi içerisinde hizmet verilebilecek uçak sayısının, teknik altyapı ve pist kapasitesi faktörleri esas alınarak belirlenmesi.
airport grid map havaalanı kareli haritası Havaalanı, referans noktası merkez olmak üzere 8 km. yarıçaplı alan içinde yangın söndürme araçlarının herhangi bir noktaya kısa sürede ulaşmasını sağlamak için, havaalanının numaralandırılıp karelere ayrılmış haritasıdır.
airport users havaalanı kullanıcıları Hizmet üretmek için havaalanı tesis ve kolaylıkları ile altyapısını kullanan kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve özel tüzel kişiler.
aerodrome elevation havaalanı rakımı İniş alanının en yüksek noktasının rakımı.
aerodrome elevation havaalanı rakımı İniş alanının en yüksek noktasının rakımı.
aerodrome reference point havaalanı referans noktası Bir havaalanının tayin edilmiş coğrafi konumu.
aerodrome certificate havaalanı sertifikası Bir havaalanının işletimi için ilgili otorite tarafından geçerli mevzuat çerçevesinde düzenlenen sertifika.
aerodrome certificate havaalanı sertifikası Bir havaalanının işletimi için ilgili otorite tarafından geçerli mevzuat çerçevesinde düzenlenen sertifika.
aerodrome identification sign havaalanı tanıtma levhası Havaalanının havadan tanınmasına yardımcı olacak, havaalanına yerleştirilen bir levha.
airport terminal havaalanı terminali Uçağın geliş ve gidiş hizmetleri için kullanılan tüm binalar.
airport traffic havaalanı trafiği Havaalanı trafiği aşağıdakilerin bir veya ikisini kapsar; a) Uçak hareketleri b) Havaalanına gelen ya da havaalanından giden yolcular ve yük (Kargo, posta, bagaj).
aerodrome traffic density havaalanı trafik yoğunluğu a) Hafif: Trafiğin en yoğun olduğu saatlik ortalama hareket sayısının pist başına 15’den fazla olmadığı veya tipik olarak toplamda 20 havaalanı hareketinden az olduğu durumlar. b) Orta: Trafiğin en yoğun olduğu saatlik ortalama hareket sayısının pist başına sırası ile 16 ile 25 arasında olduğu veya tipik olarak toplamda 20 ile 35 havaalanı hareketinin olduğu durumlar. c) Şiddetli: Trafiğin en yoğun olduğu saatlik ortalama hareket sayısının pist başına sırası ile 26 veya daha fazla olduğu veya tipik olarak toplamda 35 havaalanı hareketinden fazla olduğu durumlar.
airport constructor havaalanı yapımcısı Havaalanı yapımından sorumlu kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve özel tüzel kişiler.
airport/air traffic systems interface havaalanı/hava trafik sistemleri ara birimi ECAC’in havaalanları stratejisi hedeflerine ulaşmak için uyguladığı bir program.
notice to airmen havacılara duyuru Herhangi bir havacılık hizmeti, kolaylığı, uygulamaları ve tehlike durumlarının oluşması veya değişmesiyle ilgili bilgileri içeren bilgi notudur.
aeronautical beacon havacılık bikını Yer yüzünde belirli bir noktayı işaret etmek üzere, sürekli veya fasılalı olarak, tüm azimutlarda görülebilen bir havacılık yer ışığı.
aeronautical information circular (AIC) havacılık bilgi genelgeleri Bir NOTAM özelliği taşımayan ya da AIP’ ye alınacak özelliği olmayan, ancak hava seyrüseferi, uçuş emniyeti, teknik, idari ve hukuki konulardan oluşan bilgileri içeren bir uyarı yayınıdır.
aeronautical information service (AIS) havacılık bilgi hizmeti Uluslararası hava seyrüseferinin emniyet, düzen, kalite ve etkinliğini arttırmak için ihtiyaç duyulan gerekli havacılık bilgi/verilerinin sağlanması faaliyetlerinin yürütüldüğü hizmeti.
aeronautical information publication (AIP) havacılık bilgi yayını Bir devlet ya da onun yetkilendirdiği kuruluş tarafından yayınlanan ve o ülkedeki hava seyrüseferi ile ilgili bilgileri içeren yayına denir.
aeronautical information havacılık bilgisi Havacılık verilerinin birleştirilmesi, ayrıştırılması ve formatlanmasından ortaya çıkan bilgileri.
aviation safety havacılık emniyeti Yerdeki ve havadaki trafiklerin emniyetini sağlamak için yayınlanmış tüm uygulamalar.
aeronautical telecommunication station havacılık haberleşme istasyonu Havacılık haberleşme hizmetinde kullanılan istasyon.
aeronautical chart havacılık haritası Havacılık amaçlı kullanılan; hava sahasını, havayollarını, havaalanlarını, seyrüsefer yardımcılarını, tehlikeli/yasak tahditli sahaları vb. gösteren havacılık haritasıdır.
aeronautical telecommunication network havacılık iletişim ağı Havacılık haberleşmelerinin iletişim ağı üzerinden internet aracılığıyla yapılması. Bu düzenleme havacılıkla ilgili üniteler arasında uluslararası bir iletişim imkanı sağlar.
airline operator havacılık işletmesi Bir hava aracı işletmesiyle (etkinliği) uğraşan ya da uğraşmayı kabul eden kişi, örgüt ya da ticari kuruluş. Ticari amaçla ücret karşılığında hava araçlarıyla yolcu ve yük taşıyan gerçek ve tüzel kişilerdir.
administrator security plan havacılık işletmesi/işletmeci güvenlik planı Hava Meydanı Güvenlik Programı’nda, havacılık işletmelerine güvenlikle ilgili verilen sorumluluğun yerine getirilebilmesi için bu kuruluşların görev şeklini belirlemek amacıyla hazırlanan plan.
aeronautical message handling system (AMHS) havacılık mesaj işleme sistemi X.400 Tabanlı IP Protokolüne bağlı yeni haberleşme sistemi olup, Hava Trafik mesajlarının alışverişinde üye ülkelerin Uluslararası COM-Centre (Haberleşme Merkezleri)’leri arasında AMHS ve TCP-IP kullanımıdır.
aeronautical mobile satellite (route) service havacılık mobil uydu (rota) hizmeti AMS (R) S iletişim imkanlarıyla uçuş güvenliğinin ve düzenli akışının sağlanmasına yönelik kurulması planlanan gelişmiş bir hizmet.
aeronautical fixed communication service havacılık sabit haberleşme servisi Havacılık sabit haberleşme servisi, Uluslararası Havacılık Haberleşme Sistemi içinde, noktadan-noktaya (yerdenyere) yapılan haberleşme hizmetidir.
aeronautical fixed telecommunication network (AFTN) havacılık sabit iletişim ağı Dünya çapında, havacılık sabit devreleri aracılığıyla, tüm havacılık ve uçuş emniyet mesajlarının güvenli, hızlı olarak alınıp, gönderildiği haberleşme şebekeleridir.
aeronautical data integrity havacılık veri bütünlüğü Veri çıkışında veya onaylı düzeltmelerinde, bir havacılık verisi ile o verinin kalite derecesinin kaybedilmemesi ya da değiştirilmemesi garanti altına alınan veri bütünlük derecesi.
aeronautical data havacılık verisi İletişim, yorumlama ve işlenmeye uygun tarzda biçimlendirilmiş havacılık olguları (durumları), kavramları veya talimatlarını.
aeronautical information regulation and control (AIRAC) havacılıkla ilgili bilgilerin düzenlenmesi ve kontrolü (AIRAC) Hava seyrüseferini direkt etkileyen çalışma usulleri ve uygulamalarda önemli değişiklikler yapılması gerektiğinde, ortak yürürlük tarihlerine bağlı kalarak değişiklikleri önceden bildirmeyi amaçlayan bir sistemin tanıtmasıdır.
aeronautical administrative communication havacılıkla ilgili idari haberleşme Uçuşların veya nakliye hizmetlerinin operasyonel durumlarda bağlı bulundukları kurumlar ile iletişimlerinin sağlanmasında kullanılır.
aeronautical administrative communication havacılıkla ilgili idari haberleşme Uçuşların veya nakliye hizmetlerinin operasyonel durumlarda bağlı bulundukları kurumlar ile iletişimlerinin sağlanmasında kullanılır.
airfiled flight plan havada doldurulmuş uçuş planı Kalkıştan sonra uçuş esnasında, ATU (Hava Trafik Ünitesi) ile koordine edilerek doldurulan uçuş planı.
airborne satellite communication havada uydu haberleşmesi Yakın gelecekte öncelikle yaygınlaşması düşünülen, uydu aracılığıyla haberleşmeyi sağlayan sistemdir. Bu sistemin kullanılması ile yer-hava haberleşmesinde yüksek kalite ve geniş menzil sağlanabilecektir.
fuel dumping havada yakıt boşaltma İniş için tehlike teşkil edebilecek fazla yakıtın boşaltılması.
aerial refuelling havada yakıt ikmali Havada uçuş esnasında, bir uçaktan diğerine yapılan yakıt ikmali.
aerial refuelling havada yakıt ikmali Havada uçuş esnasında, bir uçaktan diğerine yapılan yakıt ikmali.
aerial work havada yapılan çalışma Uçuş esnasında özel bir takım faaliyetlerde bulunulmasıdır. Bunlar fotoğraf çekimi, gözlem, araştırma, keşif, reklam vb. olabilir.
aerial work havada yapılan çalışma Uçuş esnasında özel bir takım faaliyetlerde bulunulmasıdır. Bunlar fotoğraf çekimi, gözlem, araştırma, keşif, reklam vb. olabilir.
Air condition unit havalandırma aracı Uçaklara klima hizmetinde kullanılan havayı vermek üzere imal edilmiş özel donanımlı araç.
air condition unit havalandırma aracı Uçaklara klima hizmetinde kullanılan havayı vermek üzere imal edilmiş özel donanımlı araç.
airport havalimanı Uluslararası hava trafiği, geliş ve gidişlerine hizmet vermek amacıyla tesis edilmiş olup, gümrük, göçmenlik, halk sağlığı, hayvan ve bitki karantina işlemleri ve benzeri işlemlerin bünyesinde vakit kaybedilmeksizin yürütüldüğü havaalanıdır.
aerodrome beacon havalimanı bikını Havalimanının en yüksek noktasına, genellikle kule üzerine tesis edilen, bir havalimanının yerinin havadan tanınması için kullanılan, yeşil-beyaz ışık veren ve dakikada 12-30 defa çakan döner ışık sistemidir. Gece trafiğine açık tüm hava limanlarında bulunur.
air-ground control radio station hava-yer kontrol radyo istasyonu Belirlenmiş bir alanda bir hava aracının operasyonu ve kontrolüne ait haberleşmenin gerçekleştirilmesi için tesis edilmiş havacılık haberleşme istasyonudur.
airline operational communication havayolu operasyonel haberleşmesi Gelecekte ISO (Uluslararası Standart Organizasyonu) OSI (Açık Sistem Bağlantısı) modeli esas alınarak, hava-yer, yeryer bilgi sistemleri link hatları üzerinden bir arada düşünülerek havayolu operasyonel haberleşmeleri sağlanacaktır.
tehlike bikını hazard beacon Hava seyrüseferine olan bir tehlikeyi belirtmek üzere kullanılan bir havacılık bikınıdır.
ready mixed concrete hazır beton Bilgisayar kontrolüyle istenilen oranlarda bir araya getirilen malzemelerin, beton santralinde veya mikserde karıştırılmasıyla üretilen ve tüketiciye taze beton olarak teslim edilen betondur.
karşı rüzgar head wind Hava aracının hareket yönünün aksi istikametinden esen rüzgar.
pusula başı heading Bir uçağın uzunluğuna ekseninin gösterdiği bir istikamet olup; genelde kuzeyden (hakiki, manyetik, pusula veya grid) derece olarak ifade edilir.
uçuş başı heading (HDG) Bir hava aracının uzunlamasına ekseninin gösterdiği yön olup kuzeyden derece olarak ifade edilir.
ağır agrega heavy weight aggregate Birim ağırlığı 2600 kg/m3’ten daha büyük olan agregadır.
target hedef Zaman ve pozisyonla ilgili radar hedefleri ve bilgilerin bileşimidir.
yükseklik height Bir nokta, seviye ya da nokta olarak kabul edilen bir cismin referans olarak alınan yere olan dikey mesafesine denir.
helikopter helicopter Belli bir piste ihtiyaç duymaksızın karada ve denizde bir noktaya inen kalkan, motor gücü ile seyreden, havadan ağır hava aracıdır.
helikopter hava taksi yolu helicopter air taxiway Helikopterlerin havada taksi yapmaları için oluşturulmuş yüzey üzerinde belirli bir yol.
helikopter aşma sahası helicopter clearway Performans sınıfı 1’de işletilen bir helikopterin üzerinde hızlanıp belirli bir yüksekliğe ulaşabileceği elverişli bir alan olarak seçilmiş ve/veya hazırlanmış, yerde veya su üzerinde bulunan tanımlanmış bir alan.
helikopter yer taksi yolu helicopter ground taxiway Tekerlekli iniş takımına sahip helikopterlerin yerdeki hareketi için öngörülmüş yer taksi yolu.
helidek helideck Petrol veya gazın işletilmesi için kullanılan bir işletme veya üretim platformu gibi denizde açıkta bulunan bir yapı üzerinde bulunan heliport.
helideck helidek Petrol veya gazın işletilmesi için kullanılan bir işletme veya üretim platformu gibi denizde açıkta bulunan bir yapı üzerinde bulunan heliport.
helicopter helikopter Belli bir piste ihtiyaç duymaksızın karada ve denizde bir noktaya inen kalkan, motor gücü ile seyreden, havadan ağır hava aracıdır.
helicopter clearway helikopter aşma sahası Performans sınıfı 1’de işletilen bir helikopterin üzerinde hızlanıp belirli bir yüksekliğe ulaşabileceği elverişli bir alan olarak seçilmiş ve/veya hazırlanmış, yerde veya su üzerinde bulunan tanımlanmış bir alan.
helicopter air taxiway helikopter hava taksi yolu Helikopterlerin havada taksi yapmaları için oluşturulmuş yüzey üzerinde belirli bir yol.
helicopter ground taxiway helikopter yer taksi yolu Tekerlekli iniş takımına sahip helikopterlerin yerdeki hareketi için öngörülmüş yer taksi yolu.
heliped (küçük heliport) helipad Helikopterleri kullanan pilotların aletsiz ve görerek uçuş kuralları (VFR) dahilinde inişkalkış yapabildikleri, basit teknik yapılar dışında önemli üstyapı tesisleri bulunmayan heliport.
helipad heliped (küçük heliport) Helikopterleri kullanan pilotların aletsiz ve görerek uçuş kuralları (VFR) dahilinde inişkalkış yapabildikleri, basit teknik yapılar dışında önemli üstyapı tesisleri bulunmayan heliport.
heliport heliport Helikopterlerin iniş, kalkış ve yer hareketlerini tamamen veya kısmen yapabilmelerine elverişli alan.
heliport heliport Helikopterlerin iniş, kalkış ve yer hareketlerini tamamen veya kısmen yapabilmelerine elverişli alan.
heliport yapımcısı heliport constructor Heliport yapımından sorumlu kamu kurum ve kuruluşları ile özel tüzel kişiler
heliport operator heliport işletmecisi Heliport işletiminden sorumlu ve heliport işletme ruhsatına sahip kamu kurum ve kuruluşları ile özel tüzel kişiler.
heliport işletmecisi heliport operator Heliport işletiminden sorumlu ve heliport işletme ruhsatına sahip kamu kurum ve kuruluşları ile özel tüzel kişiler.
heliport constructor heliport yapımcısı Heliport yapımından sorumlu kamu kurum ve kuruluşları ile özel tüzel kişiler.
calculated landing time hesaplanmış iniş zamanı Bir uçağın hesaplanmış geçici yada gerçek iniş zamanı.
speed adjustment hız ayarlaması Uçaklar arasında gerekli ayırmanın sağlanabilmesi amacına yönelik, pilotlardan uçağın hızını belirli bir değere ayarlamasını isteyen bir ATC (Hava Trafik Kontrol) usulü.
velocity error hız hatası Bir hedefin gerçek yer hızı ile izleyici tarafından hesaplanan yer hızı arasındaki farklılıktır.
accelerometer hızlanma ölçer Uzunlamasına-yanlamasınadikey (üç boyutlu) olarak hız ölçülmesinde kullanılan cihaz.
rapid exit taxiway hızlı çıkış taksi yolu İnen uçakların, piste dar bir açıyla bağlanan ve diğer çıkış taksi yollarında yapılandan daha yüksek hızlarla dönüş yapmasını sağlayan, böylece pistin işgal süresini azaltan taksi yolu.
hydrometer analysis hidrometre analizi Küresel danelerin bir sıvı içerisinde çökelme hızı ile çapları arasındaki ilişkiyi veren stoke kanuna dayanır ve 200 no’lu elekten geçen danelerin dağılımını yani silt ve kil yüzdesini tespit etmek için kullanılır.
yüksek frekans high frequency (HF) 3 ve 30 MHz arasındaki frekansların bütünü.
yüksek seviye bilgi bağlantı kontrolü high level data link control Mevcut radarlarımızdan gelen dataların formatıdır. Mevcut RDP ve FDP sistemlerimiz bu formattaki radar datasını tanır ve işler.
yükleme aracı high loader Kontayner ve palet yüklemesinde kullanılan ekipman.
high loader aracı high loader Özellikle palet ve konteyner’ın uçaklara yüklenmesi ve indirilmesinde kullanılan yükselip/ alçalma ve yüklere hareket verebilme özellikleri ile donatılmış araç.
high loader high loader aracı Özellikle palet ve konteyner’ın uçaklara yüklenmesi ve indirilmesinde kullanılan yükselip/ alçalma ve yüklere hareket verebilme özellikleri ile donatılmış araç.
yüksek nokta high point Hidrant boru hattının en yüksek noktası.
service agreement hizmet sözleşmesi Havaalanlarında yer hizmeti yapan yer hizmetleri kuruluşları ile havaalanlarının işletmeciliğini yürüten Kururluş arasındaki ilişkileri ve karşılıklı hak ve yükümlülükleri ile Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği`nde (SHY-22) belirlenen kurallara aykırı davranışların cezai müeyyidelerini düzenleyen standart sözleşme.
uçak altı bagaj hold baggage Bir hava aracının yük bölümünde taşınan bagajlar.
bekleme yeri holding bay Uçakların verimli yüzey hareketini kolaylaştırmak üzere uçakların bekletilebileceği, veya yanından geçebileceği, işaretlenmiş bir alan.
bekleme fiksi holding fix Uçağın bekleme yaparken pozisyonunu belirleyip sürdürmek için referans olarak kullandığı, pilota seyrüsefer yardımcıları ya da yerde görsel bir referansla tanımlanabilinen belirli bir noktadır.
bekleme noktası (uçak için) holding point Pisti ihlal etmeden kalkış için taksi yapan uçağın bekleyebileceği tanımlanmış bir saha.
bekleme usulü holding procedure Bir uçağın sonraki ATC müsaadesini beklerken, belirlenmiş bir hava sahasında tutulması için önceden belirlenmiş manevra.
koruma süresi holdover time Buzlanmayı önleyici sıvının (bakımın), bir uçağın korunan (işleme tabi tutulan) yüzeyindeki buz ve don oluşumunu ve kar birikimini önleyecek tahmini süre.
homing homing Bir uçağın herhangi bir seyrüsefer yardımcı cihazına rüzgar düzeltmesi yapmaksızın uçması.
homing homing Bir uçağın herhangi bir seyrüsefer yardımcı cihazına rüzgar düzeltmesi yapmaksızın uçması.
insan performansı human performance Havacılık faaliyetlerinin emniyeti ve verimi üzerinde bir etkiye sahip olan insan becerileri ve sınırlamaları.
private pilot hususi pilot Ücret karşılığı yapılan uçuşlarda hava aracı kullanması yasaklanmış olan lisansa sahip bir pilottur.
beam width hüzme genişliği Bir antenin ana radyo dalgasının yarım güç noktalarında belirlenen açı genişlemesi.
beam width hüzme genişliği Bir antenin ana radyo dalgasının yarım güç noktalarında belirlenen açı genişlemesi.
hidrometre analizi hydrometer analysis Küresel danelerin bir sıvı içerisinde çökelme hızı ile çapları arasındaki ilişkiyi veren stoke kanuna dayanır ve 200 no’lu elekten geçen danelerin dağılımını yani silt ve kil yüzdesini tespit etmek için kullanılır.