| fixed light |
sabit ışık |
Sabit bir noktadan bakıldığında sabit şiddette görünen bir ışık. |
| sabotaj |
sabotage |
Herhangi bir eşyanın tahribini, korku salmayı, uluslararası sivil havacılık veya bunlara ait tesislerde gayri kanuni eylemler yapılması sonucunu amaçlayan bir eylem veya bir işin bilerek yapılması. |
| sabotage |
sabotaj |
Herhangi bir eşyanın tahribini, korku salmayı, uluslararası sivil havacılık veya bunlara ait tesislerde gayri kanuni eylemler yapılması sonucunu amaçlayan bir eylem veya bir işin bilerek yapılması. |
| SAFA koordinatörü |
SAFA (safety assessment of foreign aircraft) coordinator |
İlgili otorite personeli arasından görevlendirilen, yapılan SAFA denetlemelerinin, SAFA veri tabanına girilmesini sağlayan, SAFA veri tabanına girilen bilgilerin doğruluğunu kontrol eden, veri tabanındaki bilgilerin gizliliğini sağlayan, tüm SAFA faaliyetleriyle ilgili olarak EASA ile işbirliği yapan, uçuş emniyet problemleri içeren denetleme raporlarının EASA’ya gönderilmesini sağlayan, ulusal hava araçlarımıza ait SAFA raporlarıyla ilgili diğer ülkelerin SAFA koordinatörleriyle işbirliği yapan, EASA kapsamında gerçekleştirilen SAFA çalışma gruplarında ülkeyi temsil eden kişi. |
| SAFA denetçisi |
SAFA (safety assessment of foreign aircraft) inspector |
Havaalanlarımıza iniş kalkış yapan yabancı hava araçlarının uluslararası uçuş emniyet standartlarıyla uyumunu kontrol etmek amacıyla uçuş öncesinde veya sonrasında kontrolünü gerçekleştiren, ilgili otorite personeli arasından yetkilendirilmiş teknik denetçi. |
| SAFA (safety assessment of foreign aircraft) inspector |
SAFA denetçisi |
Havaalanlarımıza iniş kalkış yapan yabancı hava araçlarının uluslararası uçuş emniyet standartlarıyla uyumunu kontrol etmek amacıyla uçuş öncesinde veya sonrasında kontrolünü gerçekleştiren, ilgili otorite personeli arasından yetkilendirilmiş teknik denetçi. |
| SAFA ramp inspection report |
SAFA denetleme raporu |
SAFA denetleme raporudur. |
| SAFA (safety assessment of foreign aircraft) coordinator |
SAFA koordinatörü |
İlgili otorite personeli arasından görevlendirilen, yapılan SAFA denetlemelerinin, SAFA veri tabanına girilmesini sağlayan, SAFA veri tabanına girilen bilgilerin doğruluğunu kontrol eden, veri tabanındaki bilgilerin gizliliğini sağlayan, tüm SAFA faaliyetleriyle ilgili olarak EASA ile işbirliği yapan, uçuş emniyet problemleri içeren denetleme raporlarının EASA’ya gönderilmesini sağlayan, ulusal hava araçlarımıza ait SAFA raporlarıyla ilgili diğer ülkelerin SAFA koordinatörleriyle işbirliği yapan, EASA kapsamında gerçekleştirilen SAFA çalışma gruplarında ülkeyi temsil eden kişi. |
| SAFA denetleme raporu |
SAFA ramp inspection report |
SAFA denetleme raporudur. |
| emniyet |
safety |
İnsan veya maddi varlıkların zarara uğrama olasılığının kabul edilebilir bir düzeye indirilmesinin ve bu düzey veya altında kalıcılığının sağlanmasının sürekli bir tehlike tanımlama ve risk yönetim süreci yoluyla sağlandığı durumdur. |
| emniyet ikazı |
safety alert |
ATC tarafından, kontrolü altındaki uçaklara yayınlanan bir emniyet ikazıdır. |
| emniyet sahası |
safety area |
Hava seyrüsefer amaçlı gerekli olanlar dışında, manialardan arındırılmış olan FATO’yu çevreleyen bir heliport üzerinde bulunan ve kazaen FATO’dan sapan helikopterlerin hasar görme riskini azaltmayı amaçlayan belirli bir alan. |
| emniyet yönetim sistemi |
safety management system |
Emniyet yönetimi için gerekli organizasyonel yapı, izlenebilirlik, politika ve yöntemlere ilişkin sistematik yaklaşım. |
| emniyet programı |
safety programme |
Emniyet düzeyini artırmayı amaçlayan birleştirilmiş düzenleme ve faaliyetler bütünü. |
| emniyet riski |
safety risk |
Emniyet ile ilgili bir tehlike sonucunun, öngörülebilen en kötü durum referans alınarak tahmin edilen gerçekleşme olasılığı ve şiddetinin birleşimidir. |
| area control service |
saha kontrol hizmeti |
Kontrol sahaları içindeki kontrollü uçuşlar için sağlanan hava trafik kontrol hizmeti. |
| area navigation (RNAV) |
saha seyrüseferi |
Saha seyrüsefer uçma kabiliyetinde olan uçakların kullanması amacıyla oluşturulmuş, uçakların belirlenmiş / istenilen uçuş rotasında istasyon referanslı seyrüsefer yardımcı cihazların kaverajında veya yer istasyonlarından bağımsız, uçakta bulunan saha seyrüsefer sistemine bağlı veya her iki sistemin beraber kullanımı ile tesis edilmiş saha seyrüsefer yolları. |
| area navigation route |
saha seyrüseferi yolu |
Saha seyrüseferi yapabilme kapasitesinde olan hava araçlarının kullanımı amacıyla düzenlenmiş ATS uçuş yolu. |
| owning carrier |
sahip konumundaki taşıyıcı |
Bir birim yükleme aracı (ULD)’nın sahibi ya da kiralayanı olan taşıyıcı. |
| unclaimed baggage |
sahipsiz bagaj |
Bir havaalanına gelmiş olup, herhangi bir yolcu tarafından alınmamış veya sahiplenilmemiş bagaj. |
| numune |
sample |
Örnek. |
| numune alma |
sampling |
Örnekleme. |
| SANA denetçisi |
SANA (safety assessment of national aircraft) inspector |
Havaalanlarımıza iniş kalkış yapan yerli hava araçlarının uluslararası uçuş emniyet standartlarıyla uyumunu kontrol etmek amacıyla uçuş öncesinde veya sonrasında kontrolünü gerçekleştiren, ilgili otorite personeli arasından yetkilendirilmiş teknik denetçi. |
| SANA (safety assessment of national aircraft) inspector |
SANA denetçisi |
Havaalanlarımıza iniş kalkış yapan yerli hava araçlarının uluslararası uçuş emniyet standartlarıyla uyumunu kontrol etmek amacıyla uçuş öncesinde veya sonrasında kontrolünü gerçekleştiren, ilgili otorite personeli arasından yetkilendirilmiş teknik denetçi. |
| kum |
sand |
Çapı 0,06 ile 2 mm arasinda değişen, silisli kütlelerin, kayaların, doğal etkenlerle parçalanarak ufalanmasından ya da kayaların parçalanmasıyla oluşan, genellikle kuvars esaslı granüler, kuru ve doygun halde kohezyonsuz, ancak belirli nem altında kohezyon gösteren malzemedir. Çakıl ile birlikte karıştırılarak temel ve temelaltı tabakalarında kullanılabilir. |
| deviation |
sapma |
Takip edilen yol güzergahından, meteorolojik koşullar ya da olağanüstü durumlar nedeniyle ayrılma. |
| uydu veri birimi |
satellite data unit |
Uçak seyrüsefer sisteminde bulunan cihazlarla ortak yüzeyde çalışan uçak yer istasyonu sisteminin merkezini oluşturan veri birimidir. |
| uydu seyrüsefer ve küresel pozisyonlama sistemi |
satellite navigation and global positioning system |
Uçaklarda bulunan bu teknoloji hava trafik kontrol ünitesinin tavsiyesi olmaksızın direkt rotalarda uçabilmeyi sağlamaktadır. Fakat uçakların kendi ayırmalarını sağlamak için kullanılmamaktadır. |
| arama |
search |
Gayri kanuni eylem yapmak üzere kullanılabilecek silah, patlayıcı ve benzeri maddelerin; yolcu, bagaj ve diğer eşyalar ile havacılık faaliyetlerinde kullanılan materyallerde tespiti için ulusal mevzuat çerçevesinde güvenlik birimleri tarafından fiziki, teknik veya diğer arama yöntemleri ile yapılan uygulama. |
| koltuk kapasitesi |
seat capacity |
Onaylı tip sertifikasında belirtilen azami koltuk sayısıdır. |
| sektör |
sector |
Bir kontrolör grubu tarafından kontrol edilen, koordinatları belirlenmiş ve tahsis edilmiş bir radyo frekansı bulunan hava sahasıdır. Kontrol sahasının veya uçuş bilgi bölgesinin bir parçasıdır. |
| sektörizasyon |
sectorisation |
Bir FIR`ın (uçuş bilgi bölgesi) birkaç sektöre ayrılmasıdır. Bu işlemin amacı bir hava trafik kontrolörünün iş yükünü azaltmaktır. |
| güvenli kargo binası |
secured cargo facility |
Hava kargosunun hava aracına yüklenmeden önce muhafaza edildiği ve ilgili dokümanda belirlenmiş özelliklere uygun tesis edilmiş, güvenli hava taşımacılığı yapılmasına imkân sağlayan binaları. |
| güvenlik (havacılık güvenliği) |
security (aviation security) |
Sivil havacılığı, yasadışı müdahale ve eylemlerden korumayı öngören önlemler ile insan ve araç-gereç kaynaklarının birleşimi. |
| güvenlik alarm durumu |
security alert phase |
MSHGP’nın 17. Eki’nin 7. maddesinde belirtilen derecelendirmeleri gerektiren hali. |
| güvenlik onaylı acente (kuruluş) |
security approved agent |
Hava kargosu taşımak için yetki belgesi almış (Ulaştırma Bakanlığı tarafından usulüne uygun ruhsat/izin verilmiş) olan (kargo acentaları ile havaalanları içi veya dışındaki kargo terminalleri, antrepo, depo, v.b. yerleri kapsar), güvenli kargo binasına sahip ve bu binada Hava Kargo Hizmetleri Güvenliği başlıklı dokümanda belirlenen güvenlik usullerine uygun hava kargo taşımacılığı yapabileceği MSHGK tarafından onaylanmış ve güvenlik sertifikası almış taşıma işleri kuruluşları. |
| güvenlik denetlemesi |
security audit |
MSHGP’nda yer alan hususların etkinliğinin ve uygulanırlığının görülmesi amacıyla kontrol edilmesi ve değerlendirilmesi işlemi. |
| güvenlik denetçisi |
security auditor |
Milli Sivil Havacılık Güvenliği Kalite Kontrol Programında belirtilen uyumluluk takip faaliyetlerini yürütmek üzere görevlendirilen yetkili personeli. |
| güvenlik kurulu/milli sivil havacılık güvenlik kurulu |
security board |
Milli Sivil Havacılık Güvenlik Programı’nda yapılacak olan değişikliklerin onaylanması, programın geliştirilmesi ve ilgili yeni politikaların belirlenmesi ile kurumlar arasında koordinasyonun sağlanmasından sorumlu olmak üzere, Milli Sivil Havacılık Güvenlik Kurulu oluşturulur. a) İçişleri Bakanlığı Müsteşarının veya yetkili kılacağı temsilcisinin başkanlığında, b) Ulaştırma Bakanlığı Müsteşarı veya yetkili kılacağı temsilcisi, c) Gümrük Müsteşarı veya yetkili kılacağı temsilcisi, ç) Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği temsilcisi, d) Sivil Havacılık Genel Müdürü, e) DHMİ Genel Müdürü, f) Gümrükler Muhafaza Genel Müdürü, g) İller İdaresi Genel Müdürü, ğ) DLHİ Genel Müdürü, h) Emniyet Genel Müdür Yardımcısı, ı) Sivil Havacılık Genel Müdür Yardımcısı, i) Emniyet Genel Müdürlüğü Koruma Dairesi Başkanı j) Jandarma Genel Komutanlığı Asayiş Dairesi Başkanı, k) Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Havacılık Güvenliği Daire Başkanı, l) THY A.O. Genel Müdürü veya yetkilendireceği temsilcisi, m) Sivil havacılık sektöründe hizmet veren kuruluşların temsilcisi olan organizasyonlardan TÖSHİD Başkanı veya yetkilendireceği temsilcisinden, oluşur. |
| güvenlik kontrolü |
security check |
Yasadışı eylem gerçekleştirmek için kullanılabilecek silah, patlayıcı madde ve benzeri maddelerin tespit edilmesi için alınan tedbirler. |
| güvenlik komisyonu/havaalanı |
security commission |
Hava meydanlarında, güvenlik tedbir ve tertiplerinin geliştirilmesi ve uygulanmasını sağlamak amacıyla, a) Mülki İdare Amiri’nin başkanlığında, b) Hava Meydanı İşleticisi Genel Müdürü/Başmüdürü/ Meydan Müdürü, c) Emniyet Şube Müdürü, ç) Jandarma Bölük/Karakol Komutanı, d) Gümrük Müdürü, e) Gümrük Muhafaza Müdürü, f) Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü temsilcisi, g) Sağlık Bakanlığı’nın hava meydanında görevli daimi temsilcisi, ğ) Terminal işleticisinin hava meydanında görevli en üst düzey yetkilisi, h) THY A.O. Genel Müdürlüğü temsilcisi, ı) Yerli havacılık işletmelerinin üye olduğu organizasyonun görevlendireceği daimi temsilcisi, i) Yabancı havacılık işletmelerinin üye olduğu organizasyonun görevlendireceği daimi temsilcisinden, Hava Meydanı Güvenlik Komisyonu oluşturulur. |
| güvenlik cihazı |
security equipment |
Sivil havacılık ve tesislerine yöneltilebilecek herhangi bir yasadışı müdahale amaçlı fiilin önlenmesi ya da tespitinde tek olarak ya da sistemin bir parçası olarak kullanılan ve kullanımı ihtisas gerektiren cihazlar. |
| güvenlik tatbikatı |
security exercise |
Tam kapsamlı bir güvenlik tatbikatı, farklı tür acil durumlarla başedebilmek için bir muhtemel harekat planının yeterliliğinin sağlanması amacıyla yasadışı müdahale teşkil edecek bir eylemin senaryo dahilinde uygulanmasıdır. Kısmi bir güvenlik tatbikatı, farklı tür acil durumlarla başedebilmek için, haberleşme sistemi gibi muhtemel harekat planının elemanları veya unsurlarının yanıt verebilme yeterliliğinin sağlanması amacıyla, yasadışı müdahale teşkil edecek bir eylemin senaryo edilmesi. |
| güvenlik yasak bölgesi |
security forbidden zone |
Güvenlik maksadıyla giriş ve çıkışları yasaklanan veya kontrol altında tutulan bina, tesis ve hava meydanının diğer bölümlerin. |
| güvenlik incelemesi |
security inspection |
Detaylı olarak yapılacak bir çalışma ile daha önceden bildirmek koşulu ile hava meydanı, hava yolu taşıyıcıları ve güvenlikle alakalı tüm birimlerin yasadışı müdahale eylemlerine karşı aldıkları güvenlik tedbirlerinin etkinliğini görmek ve mevcut gereklerin yerine getirilmesini sağlamak amacıyla yapılan işlem. |
| güvenlik yönetimi |
security management |
Güvenlik hizmetleri ve mekanizmalarının oluşturulması ve kontrolü, güvenlikle ilgili bilgilerin dağıtımı ve güvenlik olaylarının rapor edilmesi gibi fonksiyonlardır. |
| güvenlik tahditli alan |
security restricted area |
Bir havaalanının, sivil havacılık güvenliğinin temini amacıyla girişi kontrol edilen hava tarafı alanlarıdır. Bu alanlar normal olarak, son güvenlik kontrol noktası ile uçak arasındaki tüm giden yolcu alanları, ramp, bagaj ayırma alanları, kargo depoları, posta merkezleri, hava tarafında bulunan ikram ve uçak temizlik tesislerini kapsar. |
| güvenlik testi |
security test |
MSHGP`da yer alan hususların tamamının veya bir bölümünün yasadışı müdahele teşkil edecek senaryo ve sanal olaylarla test edilmesi işlemini. |
| güvenlik tehdit seviyesi durum tablosu |
security threat level state table |
MSHGP’nın 17. Eki’nin 7.maddesinde belirtilen güvenlik alarm durumlarının ilanında 9. maddede belirtilen tedbirler ile Havaalanı Güvenlik Alarm Durumu Planındaki tedbirleri gösterir tablo. |
| güvenlik birimleri |
security units |
Havaalanında güvenliği sağlamakla doğrudan görevlendirilen birimleri. |
| retaining wall which is close to a river bank |
sedde istinat duvarı |
Kıyıların erozyondan veya taşkınlardan korunmasını sağlamak amacıyla nehir kenarına yapılan yapılara sedde istinat duvarı denir. |
| sedimentary |
sedimanter |
Dış etmen ve süreçler tarafından yeryüzünün aşındırılması ve meydana gelen çeşitli büyüklükteki unsurların taşınarak çukur sahalarda (göl, deniz ve okyanus tabanları gibi) biriktirilmesi sonucu oluşan kayaç türü. |
| sedimentary |
sedimentary |
Dış etmen ve süreçler tarafından yeryüzünün aşındırılması ve meydana gelen çeşitli büyüklükteki unsurların taşınarak çukur sahalarda (göl, deniz ve okyanus tabanları gibi) biriktirilmesi sonucu oluşan kayaç türü. |
| gör ve kaçın |
see and avoid |
Meteorolojik koşullar uygun olduğunda, IFR veya VFR olarak uçan pilotlardan , diğer trafikten kaçınmak için manevra yapmalarının ve diğer trafiği takip etmelerinin (izlemelerinin) talep edilmesi. |
| segregation |
segregasyon (ayrışma) |
Betonu oluşturan malzemenin birbirinden ayrılması ve betonun üniformluğunu yitirmesidir. |
| ayrılmış paralel operasyonlar |
segregated parallel operations |
Bir pistin yalnızca yaklaşmalar için ve diğerinin yalnızca kalkışlar için kullanıldığı, paralel veya paralele yakın aletli pistlerde eş zamanlı yapılan operasyonlar. |
| segregasyon (ayrışma) |
segregation |
Betonu oluşturan malzemenin birbirinden ayrılması ve betonun üniformluğunu yitirmesidir. |
| sector |
sektör |
Bir kontrolör grubu tarafından kontrol edilen, koordinatları belirlenmiş ve tahsis edilmiş bir radyo frekansı bulunan hava sahasıdır. Kontrol sahasının veya uçuş bilgi bölgesinin bir parçasıdır. |
| sectorisation |
sektörizasyon |
Bir FIR`ın (uçuş bilgi bölgesi) birkaç sektöre ayrılmasıdır. Bu işlemin amacı bir hava trafik kontrolörünün iş yükünü azaltmaktır. |
| ayırma |
separation |
Uçakların seviye ve pozisyon olarak birbirlerine tehlike teşkil etmeyecek şekilde belli kriterler göz önüne alınarak uçurulmalarıdır. |
| ayırma minimumu |
separation minima |
Hava trafik kontrol usullerinin uygulanmasına yönelik, uçaklar arasındaki minimum uzunlamasına, yanlamasına veya dikey mesafelerdir. |
| fosseptik aracı |
septic tank |
Uçaklardan fosseptiğin boşaltılarak götürülmesi için kullanılan özel donanımlı araç. |
| cleared level deviation threshold |
serbest kılınan sapma eşiği |
Serbest kılınan bir seviyeye uyumsuzluğun oluşmaya başladığını tanımlayan izleme kriteri parametresidir. |
| certified aerodrome |
sertifikalı havaalanı |
İşletmecisine bir havaalanı sertifikası verilmiş olan bir havaalanı.
|
| ---- |
Sertifikalı havaalanı emniyet şube müdürlüğü personeli veya ilgili kurum/kuruluş sertifikalı özel güvenlik personeli. |
bagaj kontrolü ve el tipi metal arama dedektörü operatörü |
| hardened concrete |
sertleşmiş beton |
Katılaşma olayından sonraki duruma verilen ad. |
| hizmet sözleşmesi |
service agreement |
Havaalanlarında yer hizmeti yapan yer hizmetleri kuruluşları ile havaalanlarının işletmeciliğini yürüten Kururluş arasındaki ilişkileri ve karşılıklı hak ve yükümlülükleri ile Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği`nde (SHY-22) belirlenen kurallara aykırı davranışların cezai müeyyidelerini düzenleyen standart sözleşme. |
| servis paneli |
service panel |
Su, lavabo, yer elektrik bağlantıları gibi uçak hizmetlerinin sağlanmasında kullanılan giriş noktası ve kapaklı diğer servis bölmelerini. |
| service panel |
servis paneli |
Su, lavabo, yer elektrik bağlantıları gibi uçak hizmetlerinin sağlanmasında kullanılan giriş noktası ve kapaklı diğer servis bölmelerini. |
| voice communication system (VCS) |
ses haberleşme sistemi |
Hava trafik kontrol hizmetinde pilot, kontrolör ve ilgili diğer birimlerin telefon ve telsiz haberleşmesini sağlayan santral sistemi. |
| cone of silence |
sessizlik konisi |
Yüksek açılarda anten performansının limitlerine bağlı olarak radar kapsamında oluşan boşluğa denilmektedir. |
| level |
seviye |
Uçuştaki bir hava aracının dikey konumunu belirtmek üzere genellikle yükseklik, uçuş seviyesi ve irtifa için kullanılan genel bir terimdir. |
| cruising altitude |
seyir irtifası |
Yol seviyesi boyunca muhafaza edilen irtifa. |
| cruising level |
seyir seviyesi |
Bir hava aracının uçuşunun önemli bir bölümünde muhafaza ettiği seviyeye denir. |
| cruise climb |
seyir tırmanışı |
Bir uçağın belirli bir (rate) derece ile yapmış olduğu tırmanma manevrası (tekniği). |
| cruise |
seyir, yolculuk |
Uygun olan seviye ve hızda yol almak. |
| navigation |
seyrüsefer |
Bir uçağın bir noktadan başka bir noktaya seyahati için verilen rehberlik. |
| navigational aid |
seyrüsefer yardımcısı |
Yerde veya havada uçuş esnasında uçağa, bir noktadan diğerine kılavuz bilgi/ pozisyon bilgisi sağlayan herhangi bir görsel veya elektronik yardımcıya verilen addır. |
| aeronautical mobile service |
seyyar havacılık hizmeti |
Uçak istasyonu ile havacılık istasyonu veya uçak istasyonları arasında sağlanan radyo haberleşme hizmeti. |
| aeronautical mobile station |
seyyar havacılık istasyonu |
Havacılık istasyonları ile hava aracı istasyonları arasında acil durum pozisyon belirleyici radyo cihazları, önceden belirlenmiş acil durum frekansları ile teçhiz edilmiş arama kurtarma istasyonu olarak görev yapan istasyon. |
| gemi üzeri heliport |
shipboard heliport |
Amaca uygun veya uygun olmayarak inşa edilmiş olabilecek bir gemi üzerinde bulunan bir heliport. Amaca uygun olarak inşa edilmiş bir gemi üzeri heliport, özel olarak helikopter operasyonları için tasarlanmış bir heliporttur. Amaca uygun olmayarak inşa edilmiş bir gemi üzeri heliport, özel olarak bu iş için tasarlanmamış olup, geminin bir helikopteri taşıyabilecek bir alanını kullanan bir heliporttur. |
| kısa mesafede iniş- kalkış yapabilen uçak |
short take off and landing aircraft |
Uygulanabilir STOL karakteristiği, yeterliliği, gürültü ve kirlilik standartlarıyla uyumlu bir STOL havaalanından operasyon yapabilecek, onaylanmış operasyon ağırlığı limitlerinde bir ağırlığa sahip uçak. |
| püskürtme beton |
shotcrete |
Basınçlı hava kullanımı yoluyla yüzeyler üzerine püskürtülen ve püskürtme basıncıyla istenilen yüzeyler üzerine yapışan beton veya harçtır. |
| banket |
shoulder |
PAT sahalarında kaplama ile bitişiğindeki yüzey arasında geçiş sağlayacak şekilde hazırlanmış, kaplamanın kenarına bitişik bir alan. |
| büzülme |
shrinkage (contraction) |
Deney numunesinin herhangi bir doğrultudaki boyutunda, hızlandırılmış belirli kuruma şartları altında, ağrlıkça doygun halden dengeli ağırlık ve boyut durumuna geçişinde kuruma nedeniyle oluşan değişim. |
| büzülme limiti |
shrinkage limit |
Daha fazla su kaybının zeminin hacminde bir azalmaya neden olmadığı koşuldaki su içeriğidir. Yüzde olarak ifade edilir. |
| zero mode A |
sıfır mod A |
0000 ile gösterilen geçersiz mod A. |
| compressed stabilized filling ground |
sıkıştırılmış stabilize dolgu zemin |
Zemin emniyet gerilmesi 0,7- 1,0 kg/cm² olan zeminler. |
| boundary |
sınır |
Sistemleri birbirinden ayırmak için kullanılan sınırlandırma çizgisi.
|
| boundary |
sınır |
Sistemleri birbirinden ayırmak için kullanılan sınırlandırma çizgisi. |
| boundary intermediate system |
sınır ara sistemi |
Ara sistem, iki ayrı rota ya da idari kavramlar arasında bilgi iletilebilmesidir. |
| boundary intermediate system |
sınır ara sistemi |
Ara sistem, iki ayrı rota ya da idari kavramlar arasında bilgi iletilebilmesidir. |
| cross border area |
sınır geçiş sahası |
Özel operasyonel ihtiyaçlar için uluslararası sınırlarda oluşturulan geçici ayırma sahasıdır |
| elek analizi |
sieve analysis |
Laboratuvar ölçekli bir çeneli kırıcıda verilen malzeme karışımının parçacık boyutunun küçültülmesi ve küçültülen parçacıkların eleklerden geçirilerek parçacık boyut dağılımının hesaplanması. |
| levha |
sign |
a) Sabit mesaj levhası. Yalnızca tek bir mesajı gösteren bir levha. b) Değişken mesaj levhası. Önceden belirlenmiş birden fazla mesajı gösterebilecek veya (duruma göre) hiçbir mesajı göstermeyecek bir levha. |
| Yönlendirme Levhaları |
Signs |
Bir zorunlu talimatı, bir hareket alanındaki belirli bir yere veya varış yerine ilişkin bilgiyi aktarmak üzere pist ve taksi yolu kenarlarına, kara ve hava araçlarını yönlendirmek amacıyla tesis edilen kırılabilir levhalardır. Levhalar ikiye ayrılır: 1.Zorunlu Talimat Levhaları: Havalimanı kontrol kulesi tarafından izin verilmedikçe taksi yapan bir uçağın veya aracın ötesine geçemeyeceği bir yeri belirlemek üzere tesis edilen levhalardır. Zorunlu levhalar, kırmızı zemin üzerine beyaz harf-rakam ve çizgilerden oluşur. 2.Bilgilendirme Levhaları: Belirli bir yer veya rota (yön veya varış yeri) bilgisinin bir levha ile gösterilmesine ilişkin bir işletme gerekliliğinin söz konusu olduğu durumlarda tesis edilen levhalardır. Sarı ve siyah renklerinden oluşur. |
| silt |
silt |
Zemin sınıfı silt ve dane büyüklüğü ayrımına göre sınıflandırılmış organik olmayan, taneli savak ve oldukça ince (kilden daha kaba, ancak kumdan daha küçük taneli) bir malzeme. International Society of Soil Science tarafından kabul edilen ayrıma göre siltin dane büyüklüğü çapı 0.02 - 0.002 mm arasında değişir. |
| silt |
silt |
Zemin sınıfı silt ve dane büyüklüğü ayrımına göre sınıflandırılmış organik olmayan, taneli savak ve oldukça ince (kilden daha kaba, ancak kumdan daha küçük taneli) bir malzeme. International Society of Soil Science tarafından kabul edilen ayrıma göre siltin dane büyüklüğü çapı 0.02 - 0.002 mm arasında değişir. |
| Basit Yaklaşma Işıkları |
Simple Approach Lights |
Pist eşiğinden itibaren pist merkez hattı uzantısı üzerinde 420 metreden az olmayan bir ışık dizisinden oluşan sistemlerdir. Eşikten itibaren 300 metre mesafede 18 veya 30 metre uzunluğunda çapraz bar (cross-bar) oluşturulur. Tüm ışıklar yaklaşan bir uçağın görebileceği şekilde yerleştirilecektir. Merkez hattını oluşturan ışıklar uzunlamasına 30 metre veya 60 metre aralıklarla yerleştirilirler. Eşikten itibaren 60 metrelik kısımdaki armatürler gömülü tip olmalıdır. |
| civil air navigation services organization (CANSO) |
sivil hava seyrüsefer hizmetleri organizasyonu |
Birçok hükümet hava seyrüsefer hizmetlerinin sağlanması sorumluluğunu sivil hizmet birimlerinden bağımsız organizasyonlara aktarmaktadır. Bu organizasyonların büyük çoğunluğu direkt devlet kontrolünde olmakla birlikte, bazıları da tamamen özelleştirilmiştir. CANSO bu organizasyonların birleşerek oluşturduğu bir meslek birliğidir. |
| Directorate General of Civil Aviation Authority |
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü |
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, kamu tüzel kişiliğine haiz, özel bütçeli, Ulaştırma Bakanlığına bağlı bir kuruluş olup, sivil havacılık sektöründe kural koyma, denetleme ve yaptırım uygulama görevini yürütmektedir. |
| civil aviation security |
sivil havacılık güvenliği |
Sivil havacılığı yasadışı müdahale eylemine karşı koruma amaçlı tedbirler ve insan ve doğal kaynakların birleşimi. |
| civil aviation authority |
sivil havacılık otoritesi |
Herhangi bir uluslararası hava sahası içinde ICAO tarafından sorumlu tahsis edilen ve iç hat sınırları içerisinde havacılık kullanıcılarına hizmet sağlamakla yükümlü organizasyon. |
| civil/military coordination |
sivil/asker koordinasyonu |
Hava seyrüsefer emniyeti, etkinliği ve hava sahasının uyumlu kullanımını sağlamak için gerekli, sivil ve askeri birimler arasındaki iletişim. |
| yetenek |
skill/ability |
Bir iş için gerekli niteliklerin bulunması. |
| slump |
slamp (çökme) |
Çökme. Betonun (kıvamının) ölçülebilen oturması. |
| eğim mesafesi |
slant range |
Uçuştaki bir uçakla yer cihazı (radar, DME) arasındaki gerçek direkt mesafeye denir. |
| slot |
slot |
Düzenli bir hava trafik akışı sağlanabilmesi için bir havaalanında belirli bir tarihte bir hava aracının hareketi için kullanılabilir ya da programlanmış varış ya da gidiş saati. |
| slot |
slot |
Düzenli bir hava trafik akışı sağlanabilmesi için bir havaalanında belirli bir tarihte bir hava aracının hareketi için kullanılabilir ya da programlanmış varış ya da gidiş saati. |
| Slot Koordinasyon Merkezi |
Slot Coordination Centre |
Koordine edilen havalimanları/ havaalanları için slot taleplerini değerlendiren ve tahsis eden, tarifesi düzenlenenler için tarife düzenleme görevini yürüten merkezi. |
| Slot Coordination Centre |
Slot Koordinasyon Merkezi |
Koordine edilen havalimanları/ havaalanları için slot taleplerini değerlendiren ve tahsis eden, tarifesi düzenlenenler için tarife düzenleme görevini yürüten merkezi. |
| slamp (çökme) |
slump |
Çökme. Betonun (kıvamının) ölçülebilen oturması. |
| sulu kar |
slush |
Ayak burnu veya topuğu ile vurulduğunda dağılacak şekilde suya doymuş kar; özgül ağırlık: 0.5 ile 0.8 arası. |
| kar NOTAMI |
SNOWTAM |
Özel bir formla yayınlanan, harekat sahası üzerinde bulunan kar, sulu kar veya buz sebebiyle oluşan kar, sulu kar, buz ve su birikintilerinin neden olduğu tehlikeli koşulların varlığını veya kaldırıldığını belirten özel bir NOTAM serisidir. |
| zemin mekaniği |
soil mechanics |
Zemin kitlelerinin, iç zemin mekaniği ve dış kuvvetler altındaki statik permeabilite ve dinamik dengelerini inceleyen bir bilim dalıdır. |
| final approach |
son yaklaşma |
Belirlenmiş bir son yaklaşma fix’i ya da belirlenmemiş ise herhangi bir nokta ya da fix’ten başlayan aletle yaklaşma usulünün bir parçası olarak; a) Belirlenmiş ise son kaide dönüşünün (procedure turn), esas dönüşün (base turn) bitiminde ya da racetrack usulünde inbound başa dönüşünde ya da, b) Yaklaşma usulünde belirtilen son yaklaşma başına intercept olunan noktada başlar. Havaalanı civarında; (a) İnişin gerçekleştirileceği ya da (b) Pas geçme yönteminin başlayacağı noktada sona erer. |
| final approach segment |
son yaklaşma bölümü |
Üç boyutlu geometrik bir yolu tanımlayan ve uçakların son yaklaşmada uçuşuna devam etmesi beklenen düz bir hat. |
| final approach fix |
son yaklaşma fiksi |
Yayınlanmış aletli alçalma usulünün başladığı nokta. |
| final approach course |
son yaklaşma hattı |
Aletli yaklaşma yapan bir uçağın pisti karşılamasını sağlayan hat. |
| final approach and take-off area |
son yaklaşma ve kalkış alanı (FATO) |
Havada asılı kalmaya veya inişe yönelik yaklaşma manevrasının son aşamasının üzerinde tamamlandığı ve kalkış manevrasının başlatıldığı belirli bir alan. |
| pilot–in-command |
sorumlu pilot |
Uçuş süresi boyunca, hava aracının emniyet ve operasyonundan sorumlu pilot. |
| hız ayarlaması |
speed adjustment |
Uçaklar arasında gerekli ayırmanın sağlanabilmesi amacına yönelik, pilotlardan uçağın hızını belirli bir değere ayarlamasını isteyen bir ATC (Hava Trafik Kontrol) usulü. |
| stability |
stabilite |
Dayanım. |
| stabilite |
stability |
Dayanım. |
| dinlemede kalın |
stand by |
Pilot veya kontrolör tarafından çok kısa bir süre için dinlemede kalınmasını, beklenmesini ifade etmek için kullanılır. Eğer bu durumda cevap gecikirse tekrar aramak gereklidir. Bu terim bir onay veya reddetme anlamı içermez. |
| yedekte bulunma |
stand by |
Bir hata durumunda temel görevleri üzerine alan yedek statü tanımıdır. |
| standard |
standard |
Ulusal ve uluslararası sivil havacılık otoriteleri ile yasa koyucular tarafından dokümante edilen, uygulanması Şirket için de mecbur kılınmış olan sistematik kurallar bütünüdür.
|
| standart geliş rotası |
standard arrival route (STAR) |
Bir yaklaşma uygulamasında, uçağın havayolundan ayrılıp ilk yaklaşma fiksine gelişini belirleyen hava trafik hizmet rotasıdır. |
| standart sapma |
standard deviation |
Ana değer üzerinde meydana gelen hataların dağılımının ölçülmesidir. |
| standart geodetik sistem |
standard geodetic system |
Hava seyrüseferi için temel olacak tüm enlem ve boylamların ölçümünün yapıldığı kabul edilmiş yeryüzü ölçüm sistemidir. |
| standart yer hizmetleri anlaşması |
standard ground handling agreement |
Yer hizmetleri kuruluşları ile hava taşıyıcıları arasında veya Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği`nde (SHY-22) yer alan özel yetkilere dayanılarak hava taşıyıcılarının kendi aralarında yapacakları standart anlaşma. |
| standart aletli kalkış |
standard instrument departure (SID) |
Bir uçağın kalkışını takiben havayoluna kadar izleyeceği standart hava trafik hizmet rotasıdır. |
| standart işletim prosedürleri |
standard operating procedures |
Kontrolörlerin sorumluluklarının koordine edilerek uygulamaların standart hale getirilmesi. |
| standart dönüş oranı |
standard turn rate |
Saniyede 3 derecelik dönüştür.
|
| standart |
standart |
Ulusal ve uluslararası sivil havacılık otoriteleri ile yasa koyucular tarafından dokümante edilen, uygulanması Şirket için de mecbur kılınmış olan sistematik kurallar bütünüdür. |
| standart |
standart |
Ulusal ve uluslararası sivil havacılık otoriteleri ile yasa koyucular tarafından dokümante edilen, uygulanması Şirket için de mecbur kılınmış olan sistematik kurallar bütünüdür. |
| standard instrument departure (SID) |
standart aletli kalkış |
Bir uçağın kalkışını takiben havayoluna kadar izleyeceği standart hava trafik hizmet rotasıdır. |
| standard turn rate |
standart dönüş oranı |
Saniyede 3 derecelik dönüştür. |
| standard arrival route (STAR) |
standart geliş rotası |
Bir yaklaşma uygulamasında, uçağın havayolundan ayrılıp ilk yaklaşma fiksine gelişini belirleyen hava trafik hizmet rotasıdır. |
| standard geodetic system |
standart geodetik sistem |
Hava seyrüseferi için temel olacak tüm enlem ve boylamların ölçümünün yapıldığı kabul edilmiş yeryüzü ölçüm sistemidir. |
| standard operating procedures |
standart işletim prosedürleri |
Kontrolörlerin sorumluluklarının koordine edilerek uygulamaların standart hale getirilmesi. |
| standard deviation |
standart sapma |
Ana değer üzerinde meydana gelen hataların dağılımının ölçülmesidir. |
| standard ground handling agreement |
standart yer hizmetleri anlaşması |
er hizmetleri kuruluşları ile hava taşıyıcıları arasında veya Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği`nde (SHY-22) yer alan özel yetkilere dayanılarak hava taşıyıcılarının kendi aralarında yapacakları standart anlaşma. |
| bekleme noktası |
standby point |
Acil durumun çeşidine göre kurtarma ve yangınla mücadele ekiplerinin daha etkin olabilmeleri için hazır bulundukları bölgelerdir. |
| devlet uçağı |
state aircraft |
Devletin askeri, güvenlik ve gümrük hizmetlerinde kullandığı hava araçları. |
| Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü |
State Airports Authority |
233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre kurulmuş, Türkiye`deki havaalanlarının işletilmesi ile hava seyrüsefer hizmetlerinin yerine getirilmesinden sorumlu bir Kamu İktisadi Kuruluşudur. |
| tescil devleti |
state of registry |
Hava aracının tescilinin kayıtlı olduğu devlettir. |
| devlet emniyet programı |
state safety programme |
Emniyetin geliştirilmesini hedefleyen entegre bir mevzuat ve faaliyetler grubu. |
| tanımlanmış veri |
static data |
Daha önceden tanımlanmış temel bir konuyu esas alan hava trafik hizmet fonksiyonlarının operasyonu konusundaki bilgidir. |
| statik yük taşıyıcı yüzey |
static load-bearing surface |
Üzerinde bulunan bir helikopterin kütlesini taşıyabilecek bir yüzey. |
| static load-bearing surface |
statik yük taşıyıcı yüzey |
Üzerinde bulunan bir helikopterin kütlesini taşıyabilecek bir yüzey. |
| arındırılmış (steril) alan |
steril area |
Hava alanlarında, yolcu ve kabin bagajlarının son kontrol edildiği nokta ile uçak arasında kalan bölge. |
| priz alma |
stiffening |
Beton ve harçların katılaşması. |
| taş mastik asfalt |
stone mastic |
Modifiye edilmiş asfalt. |
| Durma Barları |
Stopbar Lights |
aksi yollarının piste giriş kısımlarında, taksi yolu kavşaklarında ve bekleme yerlerinde, uçağı bekletmek maksadıyla tesis edilen 3 metreyi geçmeyen aralıklarla, taksi yolu merkez hattına dik olarak yerleştirilmiş tek yönlü KIRMIZI renkli ışık sistemidir. Bu şıklar sürekli olarak yanık vaziyettedir. Kule tarafından uçağın geçmesi için söndürülür, geçince tekrar yakılırlar. |
| durma uzantısı |
stopway |
Vazgeçilen bir kalkış halinde uçağın durdurulabileceği uygun bir alan olarak hazırlanmış, mevcut kalkış pistinin sonunda ve yerde bulunan belirli bir dikdörtgen saha. |
| direkt yaklaşma |
straight- in approach |
Son yaklaşmanın, kaide dönüşü olmadan başladığı, direkt iniş minimumlarıyla tamamlanması gerekli olmayan bir aletli yaklaşmadır |
| direkt iniş |
straight-in landing |
Bir aletli yaklaşmayı tamamlamak için takip edilen son yaklaşma korsuyla 30 derecelik bir açı limiti içinde aynı hizadaki piste yapılan iniş . |
| strateji |
strategy |
Belirlenen hedeflere ulaşabilmek için orta veya uzun vadeli program, plan veya yöntem belirlenmesidir. |
| strategy |
strateji |
Belirlenen hedeflere ulaşabilmek için orta veya uzun vadeli program, plan veya yöntem belirlenmesidir. |
| portable water truck |
su aracı |
Uçaklara kullanım amaçlı temiz su veren araç. |
| water cement ratio |
su çimento oranı |
Taze betonda etkili su içeriğinin, çimento kütlesine oranıdır. |
| water dedector |
su dedektörü |
Yakıt içerisinde bulunan suyu gösteren kimyasal kapsül. |
| temelaltı |
subbase |
Tesviye yüzeyi üzerine serilen ve genellikle kum, çakıl, taş kırığı, yüksek fırın cürufu gibi daneli malzemeden (granüler malzeme) inşa olunan tabakadır. |
| slush |
sulu kar |
Ayak burnu veya topuğu ile vurulduğunda dağılacak şekilde suya doymuş kar; özgül ağırlık: 0.5 ile 0.8 arası. |
| gündoğumu ve günbatımı |
sunset and sunrise |
Otoritelerce karışıklıkların önlenmesi amacıyla belirlenmiş gündoğumu ve gün batımı zamanları. |
| süper yüksek frekans |
super high frequency |
3 ile 30 GHz arasındaki frekans aralığı. |
| yer seviyesi heliportu |
surface level heliport |
Yer ya da deniz, göl gibi su üzerine yerleştirilen heliportudur. |
| yer hareket radarı |
surface movement radar (SMR) |
Havaalanı içerisinde hava taşıtı ve diğer tüm taşıtları içeren hareketli cisimleri belirleyen ve bunları kontrol kulesindeki radar gösterge ekranına aktaran radar cihazıdır. |
| gözetim analiz destek sistemi-sensörü |
surveillance analysis support system-sensor |
Radar istasyonlarında yapılan mekanik durumunu da içeren performans ölçümleri. |
| super high frequency |
süper yüksek frekans |
3 ile 30 GHz arasındaki frekans aralığı. |
| repetitive flight plan (RPL) |
sürekli uçuş planı |
Sık sık tekrarlanan, düzenli olarak yapılan temel bazı özellikleri benzer olan belirli uçuşlara ait bir uçuş planı. |
| geçiş süresi (ışık) |
switch-over time (light) |
Belirli bir yönde ölçülen fiili ışık yoğunluğunun, ışık yüzde 25’lik veya üzeri yoğunluklarda çalıştırıldığı durumlarda, bir güç kaynağı değişikliği sırasında yüzde 50’den düşmesi ve tekrar yüzde 50’ye ulaşması için gereken süre. |
| program |
syllabus |
Eğitim boşluğunu doldurmak ve kursun hedefine ulaşması için gerekli eğitim konularını ve başlıklarını belirlemek için oluşturulan liste. |
